Δεδομένων των πολιτικών και κοινωνικών συγκυριών στη χώρα μας, τις διεθνείς εξελίξεις και με αφορμή την πρόσφατη εθνική επέτειο της 25^ης Μαρτίου, άραγε πόσο «δεμένοι»

Αναλύοντας τα ευρήματα της έρευνας ο Αριστείδης Χατζής, Καθηγητής Φιλοσοφίας Δικαίου και Θεωρίας Θεσμών στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, όπου διευθύνει το Εργαστήριο Πολιτικής και Θεσμικής Θεωρίας και Ιστορίας των Ιδεών παρατηρεί το εξής ενδιαφερόν: πως μπορεί μεν σχεδον οι 8 στους 10 να νοιάζονται για τους άλλους Έλληνες, αλλά σε ένα κλίμα πόλωσης στην ελληνική κοινωνία, τους μεγαλύτερους δείκτες μισαλλοδοξίας βλέπουμε στους αριστερούς (38%) και στους νέους (34%).

“Είναι κάτι ιδιαίτερα ανησυχητικό για το μέλλον” αναφέρει ο ίδιος.

Τι είναι η Επανάσταση για εσάς

Φαίνεται όμως ότι η εθνική επέτειος για την Επανάσταση του 1821, αν και δεν μένει ανεπηρέαστη από τις εξελίξεις ωστόσο, λειτουργεί «συγκολλητικά».

Οι 6 στους 10 ερωτηθέντες νιώθουν περηφάνια την 25^η Μαρτίου και 1 στους 4 θεωρεί ότι τιμά τους προγόνους. Η συντριπτική πλειοψηφία των ερωτηθέντων χαρακτηρίζει την Επανάσταση του 1821 ως απόλυτα εθνική, ενώ ένα 67% τη θεωρεί θρησκευτική.

“Έχει ενδιαφέρον ότι ενώ οι Έλληνες θεωρούν την Επανάσταση κυρίως εθνική (όπως και ήταν) βλέπουν επίσης τη θρησκευτική διάσταση (εύλογο και αναμενόμενο) αλλά και την κοινωνική” λέει ο Αριστείδης Χατζής.

“Βέβαια, όσο πιο αριστερά κινούμαστε στο πολιτικό φάσμα, τόσο περισσότερο πεπεισμένοι είναι οι ερωτηθέντες για την κοινωνική διάσταση -μια διάσταση που έχει υπερτονιστεί από μαρξιστές συγγραφείς στον Μεσοπόλεμο, ιστορικούς του ΚΚΕ, τη λαϊκότροπη αριστερή ιστοριογραφία, αλλά και τη λαϊκότροπη δεξιά.”

“Κάτι ανάλογο ισχύει (αντίστροφα) για τη θρησκευτική διάσταση, καθώς οι αριστεροί δεν φαίνεται να την εντοπίζουν όσο οι δεξιοί. Την εθνική διάσταση τη βλέπουν όλοι, αλλά όσο δεξιότερα αυτοτοποθετείται κανείς πολιτικά τόσο πιο υψηλά τα ποσοστά” συμπληρώνει ο καθηγητής.

Ελάχιστοι νιώθουν αντιπαλότητα για τον τουρκικό λαό

Όπως παρατηρεί ο κ. Χατζής, τη μεγαλύτερη περηφάνεια για την Επανάσταση τη νιώθουν οι νεότεροι και όσες/οι αυτοτοποθετούνται προς τα δεξιά. Ένα ποσοστό από 15 έως 20% (κυρίως νέων αριστερών) δεν αισθάνεται κάτι ιδιαίτερο. Σύμφωμα με τον καθηγητή αυτό “έχει να κάνει πιθανόν με τη μέση εκπαίδευση αλλά και με τη χυδαία ταύτιση του 1821 με τον εθνικιστικό και ακροδεξιό λόγο στα κοινωνικά δίκτυα. Ένα αντίστοιχο ποσοστό νέων ανθρώπων (μάλλον προς τα δεξιά) νιώθουν νοσταλγία για τις ένδοξες εποχές”.

Την ίδια στιγμή μόνο 1% εκφράζει αντιπαλότητα για τον τουρκικό λαό (Διάγ.1), κάτι το οποίο είναι πολύ θετικό, όπως σημειώνει ο καθηγητής.

Βέβαια, την ίδια στιγμή σχεδόν 4 στους 10 ερωτηθέντες δεν θα προσλάμβαναν στην επιχείρησή τους υπάλληλο τουρκικής καταγωγής, με τους Σέρβους να βρίσκονται πολύ ψηλά στις προτιμήσεις των Ελλήνων.

Του Αριστείδη Χατζή δεν του διαφεύγει πως ένα ποσοστό Ελλήνων “διατηρεί ρατσιστικές αντιλήψεις κατά των Αλβανών (31%) και των Τούρκων (38%) που είναι ταυτόχρονα παρανοϊκά ξενοφοβικές (π.χ. άρνηση πρόσληψης Γερμανών που είναι γνωστοί για την υψηλή παραγωγικότητά τους)”.

Ποιοι θα έπαιρναν τα όπλα να πολεμήσουν

Ενώ όμως η Ελλάδα φαίνεται να εμπλέκεται στον πόλεμο στην Ουκρανία στέλνοντας όπλα στο Κίεβο, και με αφορμή τις προθέσεις Ευρωπαίων ηγετών για αποστολή στρατευμάτων στην Ουκρανία, η έρευνα δείχνει ότι ούτε ο 1 στους 100 Έλληνες δεν θα πήγαινε να πολεμήσει σε άλλη χώρα.

Όπως παρατηρεί ο καθηγητής, όλοι θα ήταν έτοιμοι να πολεμήσουν για τα ιερά και τα όσια, αλλά κυρίως οι δεξιοί ηλικιωμένοι. “Ένα 20% νέων και αριστερών θα φρόντιζε να φύγει για να αποφύγει τον πόλεμο. Γενικώς όμως ελάχιστοι (κυρίως ο 1 στους 10 αριστερούς) θα αναζητούσαν συμβιβασμό με τον εισβολέα” σημειώνει.

Οι Έλληνες μένουν αμετακίνητοι παρά την ένταξη της χώρας σε συμμαχίες και οργανισμούς (ΝΑΤΟ, ΕΕ) που προκαλούνε δυσαρέσκεια με τις πολιτικές τους σε μεγάλα τμήματα της ελληνικής και ευρωπαϊκής κοινωνίας.

Σε περίπτωση εισβολής σχεδόν οι 8 στους 10 θα πολεμούσαν

Αντίθετα, οι Έλληνες θα έπαιρναν τα όπλα για αμυντικούς σκοπούς, δηλαδή σε περίπτωση στρατιωτικής επίθεσης από άλλη χώρα. “Οι νεότεροι και οι αριστεροί είναι λιγότερο πρόθυμοι από τους άνω των 55 και τους δεξιούς. Ο 1 στους 10 δεξιούς θα πήγαινε, μάλιστα, να πολεμήσει υπερασπιζόμενος μια άλλη χώρα, σύμμαχο της Ελλάδας” λέει ο Αριστείδης Χατζής.

Βέβαια, υπάρχει και ένα 17% που αρνείται να πολεμήσει ακόμα και για λόγους άμυνας.

Μάλιστα, ένα 13% θα ετοίμαζε τις βαλίτσες του και θα έφευγε στο εξωτερικό, ενώ ένα 6% θα υποστήριζε διαπραγματεύσεις με τον εισβολέα (Διάγ. 3).

Πάνω από τους μισούς, γνωρίζουν άτομο με ρατσιστικές αντιλήψεις

Ένα εξαιρετικά μεγάλο ποσοστό, γνωρίζει πρόσωπα στο περιβάλλον του που διακατέχονται από ρατσιστικές αντιλήψεις και μάλιστα αυτό συμβαίνει ανάμεσα στους αριστερούς ερωτηθέντες. “Οι 7 στους 10 αριστερούς έχουν στο περιβάλλον τους άτομα που διακατέχονται από ρατσιστικές ιδέες”, παρατηρεί ο κ. Χατζής συμπληρώνοντας “πως τα ποσοστά είναι υψηλά και στους δεξιούς αν και είναι πιθανόν ένας δεξιός να μη θεωρεί ρατσιστικές απόψεις που τις βλέπει ως τέτοιες ένας αριστερός”.

Ένα ίσως ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι το ποσοστό των ερωτώμενων που ξέρουν ανθρώπους από τον ίδιο πολιτικό χώρο/ιδεολογία με ρατσιστικές απόψεις ανέρχονται στο 58%. Πράγματι, όπως παρατηρεί ο καθηγητής, το 65% των δεξιών θεωρούν ότι στον πολιτικό τους χώρο υπάρχουν ρατσιστές αλλά το ίδιο πιστεύει και ένα ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό ανάμεσα στους αριστερούς (46%).

Πάντως, ο καθηγητής σημειώνει πως πρόκειται για μια δημοσκόπηση του τι δηλώνει ο καθένας (stated preferences), -όπως σε κάθε δημοσκόπηση- και όχι τις revealed preferences στις οποίες συναντάμε τις επιλογές σε πραγματικές συνθήκες που παρατηρούν οι κοινωνικοί επιστήμονες.

“Άρα θα πρέπει να βλέπουμε τις δηλώσεις αυτές με σκεπτικισμό” καταλήγει ο ίδιος.