Η κατάσταση είναι πολύ κρίσιμη. θα ήθελα να τονίσω για πολλοστή φορά αφενός την αγωνία των κατοίκων των λιγνιτικών περιοχών και αφετέρου την παντελή έλλειψη συμμετοχής τους σε οποιοδήποτε σχεδιασμό. Η έλλειψη συμμετοχής εντοπίζεται στην φάση κατάρτισης των σχεδίων, στο σύστημα διακυβέρνησης που τα διέπει, στον χωροταξικό σχεδιασμό, που δεν έχει προχωρήσει τίποτα, και βεβαίως στην ίδια τη μετάβαση μέσω των ενεργειακών κοινοτήτων, οι οποίες δεν υπάρχουν ούτε ως αναφορά στα σχέδια των ΕΣΔΙΜ.
Και όλα αυτά όταν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ο ίδιος ο κανονισμός του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης δίνουν έμφαση στη συμμετοχή των πολιτών και των τοπικών κοινωνιών στη μετάβαση. Εσείς αγνοείται τον κόσμο και όπως σας είπα 2.500 άνεργοι στην ΠΔΜ, τώρα ο αριθμός τους θα έχει αυξηθεί
Η έλλειψη συμμετοχής επιβεβαιώνεται και σε ότι αφορά στα εδάφη. Λες και η διαμόρφωση των νέων χρήσεων γης και η επαναπόδοση των εδαφών ανάλογα με την χρήση στην τοπική κοινωνία δεν αφορά τους πολίτες και φορείς των τοπικών κοινωνιών αλλά μόνο το ΥΠΕΝ και τη ΔΕΗ. Δεν ανταποκριθήκατε καν στο αίτημα του Περιφερειάρχη για ενημέρωση επί των προτεινόμενων χρήσεων γης και να συμμετέχουν η Περιφέρεια και οι δήμοι ως συμβαλλόμενα μέρη στη προγραμματική σύμβαση μεταξύ ΥΠΕΝ και ΔΕΗ.
Με βάση το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας που μας παρουσιάσατε, φαίνεται ότι θα διατεθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας μόλις €242 εκατομμύρια (πλέον ΦΠΑ), αποκλειστικά και μόνο για την αποκατάσταση 60.000 στρεμμάτων λιγνιτικών εδαφών στην ΠΔΜ. Είχατε ξεχάσει τελείως την Μεγαλόπολη. Ωστόσο, η έκταση αυτή αποτελεί μικρό μόνο ποσοστό της συνολικής προς αποκατάσταση έκτασης των ορυχείων λιγνίτη σε Κοζάνη, Φλώρινα και Μεγαλόπολη που συνολικά ξεπερνά τα 250.000 στρέμματα.
Γενικώς υπάρχουν ανακρίβειες σε ότι αφορά τους πόρους αποκατάστασης των εδαφών. Στο πρόσφατα κατατεθέν Υπόμνημα Κατανόησης Βασικών Αρχών (concept paper) του Προγράμματος Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΠΔΑΜ) 2021-2027, αναφέρεται ότι 300 εκ. ευρώ θα διατεθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας αποκλειστικά για την αποκατάσταση εδαφών στα εξορυκτικά πεδία της Δυτικής Μακεδονίας και του Δήμου Μεγαλόπολης. Σε πρόσφατη απάντηση του Συντονιστή της Επιτροπής, του κ. Μουσουρούλη σε δικιά μου κοινοβουλευτική ερώτηση, απάντησε ότι αν δεν είναι επαρκείς οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας για την αποκατάσταση θα χρησιμοποιηθούν οι πόροι του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης.
Ωστόσο οι πόροι του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης είναι εξαιρετικά περιορισμένοι (755 εκ. ευρώ). Θα μου επιτρέψετε, γιατί και αυτό είναι ένα ακόμα αφήγημα της Κυβέρνησης για το τι πέτυχε με την εμπροσθοβαρή απολιγνιτοποίηση. Η χώρα μας είναι ένατη σε ότι αφορά το ύψος χρηματοδότησης του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης, όταν η Βουλγαρία και η Ρουμανία, χωρίς καν δέσμευση για χρόνο απολιγνιτοποίησης, λαμβάνουν 1,2 και 2 δις αντίστοιχα, μόνο από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης χωρίς το ΕΤΠΑ και το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο. Και τέλος οι πόροι συνολικά του Προγράμματος ΔΑΜ 2021 -2027 (1,6 δις ΤΔΜ μαζί με τις μοχλεύσεις από ΕΤΠΑ, ΕΚΤ+ και την εθνική συγχρηματοδότηση) είναι περιορισμένοι και πρέπει να διατεθούν για την ανάπτυξη μακροχρόνια βιώσιμων νέων οικονομικών δραστηριοτήτων αντί για τις αποκαταστάσεις που είναι εξ ορισμού περιορισμένης διάρκειας.
Επομένως με βάση τα παραπάνω σας ρωτάω:
1.Βάσει ποιας μελέτης αποκατάστασης εδαφών των ορυχείων το κόστος αποκατάστασης 60.000 στρεμμάτων αποτιμήθηκε σε 242 εκατομμύρια ευρώ πλέον ΦΠΑ; Γιατί αναφέρετε μόνο 60.000 στρέμματα προς αποκατάσταση στην ΠΔΜ; Τι γίνεται με την υπόλοιπη έκταση και τι γίνεται με τα εδάφη της Μεγαλόπολης; Η αποκατάσταση αυτή περιλαμβάνει και τη διαμόρφωση των εδαφών για συγκεκριμένες χρήσεις, και αν ναι για ποιες; Προτίθεται η κυβέρνηση να αυξήσει τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ώστε να καλυφθούν οι συνολικές ανάγκες αποκατάστασης όλων των λιγνιτικών εδαφών;
- Συνάδει η μεταφορά των υποχρεώσεων για την αποκατάσταση λιγνιτικών εδαφών από τη ΔΕΗ στο Κράτος με την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει»; Πόσο αποτιμάται η αξία των εδαφών που θα μεταφερθούν από τη ΔΕΗ στο Κράτος μέσω του οχήματος ειδικού σκοπού (SPV) και πόσο θα κοστίσει η αποκατάστασή τους; Πόσο κοστίζει η αποκατάσταση των εδαφών που θα παραμείνουν στη ΔΕΗ και ποια η έκταση τους; Ποια η έκταση των εδαφών που θα αποδοθούν στην τοπική κοινωνία; Κ. Υπουργέ η ΔΕΗ που καμαρώνατε πριν έχει χάσει τελείως τον κοινωνικό ρόλο και χαρακτήρα.
Ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Σκρέκας, δεν απάντησε σε κανένα από τα κρίσιμα ερωτήματα που έθεσε η κ. Πέρκα για τις αποκαταστάσεις των εδαφών των λιγνιτικών περιοχών. Προφανώς η μη απάντηση ερμηνεύεται ως αποδοχή από τον Υπουργό ότι η Κυβέρνηση παρά την εξαγγελία της εμπροσθοβαρούς απολιγνιτοποίησης δεν έχει κάνει απολύτως τίποτα. Αυτός είναι ο λόγος που ο Υπουργός έκανε μια γενικόλογη ομιλία για την απολιγνιτοποίηση και στο ψευδές αφήγημα της ΝΔ ότι οι κρατικές ενισχύσεις περιφερειακού χαρακτήρα αποτελούν εθνική επιτυχία.
Στη δευτερολογία της η κ. Πέρκα τοποθετήθηκε ως εξής: «Εκτός θέματος ο κ. Υπουργός, δεν απάντησε σε καμία απολύτως από τις καίριες ερωτήσεις. Στους ανέργους της Δυτικής Μακεδονίας τι θα πείτε ότι δεν ξέρατε; Μου απαντήσατε σε μια ερώτηση που δεν σας έθεσα για τα οφέλη της απολιγνιτοποίησης. Μαζί σας. Απολιγνιτοποίηση χωρίς σχέδιο; Να ερημώσει η περιοχή; Να αυξηθεί η ανεργία και να βρεθούν μερικοί φίλοι σας να κάνουν επενδύσεις σε εδάφη που ακόμα δεν έχει προχωρήσει ο χωροταξικός σχεδιασμός; Που δεν ξέρουμε που είναι; Είναι ντροπή αυτό που κάνετε. Οι ερωτήσεις ήταν πολύ συγκεκριμένες και κομψές. Μετά από όλα όσα έχετε προκαλέσει το πρόβλημα σας είναι τι έκανε η Κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ; Τo πρώτο ΕΣΕΚ, τη συνεργασία με την παγκόσμια τράπεζα για τον οδικό χάρτη της απολιγνιτοποίησης και το πρώτο εθνικό ταμείο δίκαιης μετάβασης σε όλη την Ευρώπη. Είχαμε επίσης συγκεκριμένο σχεδιασμό, ενεργειακές κοινότητες, συμμετοχή της κοινωνίας. Που είναι αυτά κ. Υπουργέ; Θα συμμετέχει καθόλου η τοπική κοινωνία; Θα μας πείτε ποια είναι τα 60.000 στρέμματα που θα αποκατασταθούν και πως αποτιμήθηκε το κόστος με 242 εκ. ευρώ; Θα μας πείτε για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τις επιφυλάξεις της περί κρατικών ενισχύσεων; Θα σας αποδημήσω εγώ όμως άλλο ένα ψευδές αφήγημα σας. Οι κρατικές ενισχύσεις περιφερειακού χαρακτήρα 50% για τις Μεγάλες, 60% για τις μεσαίες και 70% για τις μικρές επιχειρήσεις στην ΠΔΜ και Μεγαλόπολη δεν είναι επιτυχία της Κυβέρνησης. Είναι στις κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, έχω κάνει και ΔΤ για αυτό το θέμα και αφορά όλες τις περιφέρειες της Ε.Ε που είναι στην α ή γ κατηγορία, εφόσον δηλαδή το κατά κεφαλήν ΑΕΠ τους είναι κάτω από το 75% του μέσου όρου της Ένωσης. Για τη χώρα μας οι αυξήσεις στις ενισχύσεις ισχύουν για τις 12 από τις 13 Περιφέρειες της χώρας, πλην Αττικής. Η επιπλέον αύξηση για την Δυτικής Μακεδονία, την Μεγαλόπολη και τα νησιά Βορείου, Νοτίου Αιγαίου και Κρήτης λόγω της απολιγνιτοποίησης είναι μόνο 10%. Δείτε πρώτα τα στοιχεία και μετά να μιλάτε για εθνική επιτυχία. Ο λόγος της αύξησης σύμφωνα με τα υφιστάμενα κίνητρα είναι η μείωση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ των Περιφερειών της χώρας μας λόγω της οικονομικής κρίσης, όπου οι 12 περιφέρειες είναι κάτω του 75% του μέσου όρου της ΕΕ των 27.
Δεν μπορούμε να μιλάμε γενικά για πράσινη μετάβαση ερήμην της κοινωνίας. Η πράσινη μετάβαση πρέπει να είναι δίκαιη. Δεν πρέπει να αφήσει πίσω τα χωριά της ΠΔΜ. Ούτε ανεργία. Ούτε ερημοποίηση. Θα τα πούμε όμως και αύριο που έρχεστε χωρίς εισήγηση να μας πείτε για τον κλιματικό νόμο.
Θέλω απαντήσεις για τα εδάφη, θέλω στοιχεία. Θέλω να μου πείτε πως αποτιμάται το κόστος αξίας γης που δίνει η ΔΕΗ και πόσο το κόστος αποκατάστασης και αν αυτά είναι ίσα. Θέλω να μου πείτε τι ακριβώς ρόλο θα παίξει το spv, το όχημα ειδικού σκοπού. Βεβαίως δεν έχουμε καμία πληροφορία για το τι θα γίνει με τις μονάδες των ΑΗΣ, με τα κουφάρια. Θα τα κρατήσει η ΔΕΗ θα τα δώσει στο κράτος; Πρέπει να τα απαντήσετε κ. Υπουργέ. Να ξέρουμε. Να βοηθήσουμε. Να ξέρει η τοπική κοινωνία.
Από τον Γεωπληροφοριακό Χάρτη της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας φαίνεται ότι η ΔΕΗ κρατάει για δικιά της χρήση ώστε να υλοποιήσει το επενδυτικό της σχέδιο (μέσω Μεγάλων ΦΒ με δυο τρεις μεγάλες ιδιωτικές εταιρίες) τα φιλέτα, δηλαδή οικόπεδα που δεν απαιτούν μεγάλο κόστος αποκατάστασης και παραχωρεί τα εδάφη με μεγάλο κόστος αποκατάστασης. Ποια είναι αυτά τα εδάφη;
Μας λέτε ότι η ΔΕΗ θα πληρώσει το κόστος της αποκατάστασης των εδαφών (της απλής όχι την αποκατάσταση ανάλογα με τη χρήση – και θα κρατήσει τις εκτάσεις μόνο για τα φβ- για το Φωτοβολταϊκό (φβ) Σταθμό ονομαστικής ισχύος 200MW στην Κοζάνη χρειάστηκαν 5500 στρέμματα. Άρα, για τα 2,5 Gigawatt, χρειάζονται 65.000 με 70.000 στρέμματα και με την προϋπόθεση, βέβαια, ότι και αυτά θα πρέπει να είναι ενιαία. Υπάρχουν πρανή, οι ενδιάμεσες λωρίδες δεν μπορούν να αξιοποιηθούν. Τι θα μείνει για την τοπική κοινωνία;
Για το κόστος της αποκατάστασης των εδαφών άλλα λέτε στο ΣΔΑΜ, άλλα στο υποστηρικτικό υλικό του ΣΔΜΑ άλλα στα Εδαφικά Σχέδια, άλλα στο concept paper του ΕΠΔΑΜ 2021-2027 και άλλα στο σχέδιο για την ανάκαμψη και ανθεκτικότητα Ελλάδα 2.0. Το κόστος κυμαίνεται μεταξύ 300 και 500 εκ. ευρώ. Ανακρίβειες και ασάφειες.
Ολοκληρώνω με τον χωρικό σχεδιασμό. Ότι και να λέμε αν δεν προχωρήσει ο χωρικός σχεδιασμός δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί καμία επένδυση. Πότε θα έρθει η προγραμματική σύμβαση μεταξύ ΥΠΕΝ και ΔΕΗ για κύρωση στη Βουλή που θα αφορά τα ΕΠΣ και τον καθορισμό του τρόπου μεταβίβασης των εκτάσεων που θα εισφερθούν στο ελληνικό δημόσιο;
Πότε θα τροποποιηθούν υφιστάμενες ΑΕΠΟ και μελέτες των ορυχείων και των ΑΗΣ; Για τα ΕΠΣ η ΔΕΗ θα διενεργήσει τους διαγωνισμούς ώστε να επιλεγεί ο ανάδοχος. Στη συνέχεια θα πρέπει να εκπονηθούν ένα σωρό τεχνικές μελέτες. (π.χ. μελέτες γεωτεχνικές, οριοθετήσεις όλων των υδατορεμάτων, Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, κυκλοφοριακή μελέτη, κ.α.)
Θα ακολουθήσει δημόσια διαβούλευση επί της ΣΜΠΕ και των ΕΠΣ, θα κατατεθεί για επεξεργασία στο ΣτΕ και στη συνέχεια θα εκδοθούν τα Προεδρικά Διατάγματα. Και μετά να αρχίσουν οι μελέτες αποκατάστασης των εδαφών. Πότε θα γίνουν όλα αυτά κ. Υπουργέ; Το μόνο γρήγορο που κάνατε, ήταν η εξαγγελία της απολιγνιτοποίησης και από εκεί και πέρα τίποτα. Καταστροφή των λιγνιτικών περιοχών».
Στη δευτερολογία του ο κ. Σκρέκας συνέχισε εκτός θέματος, το ψευδές επιχείρημα σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις περιφερειακού χαρακτήρα. Είπε μάλιστα 25% παραπάνω από ότι παρέδωσε ο ΣΥΡΙΖΑ. Ενημερώνουμε τον κ. Σκρέκα ότι τα ανώτατα όρια των υφιστάμενων ενισχύσεων ήταν για την περίοδο 2014-2021 και καθορίστηκαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή όπως και οι νέες ενισχύσεις για την περίοδο 2021-2027. Τουλάχιστον παραδέχτηκε ότι η χρηματοδότηση του 1.6 δις του ΔΑΜ 2021-2027 και τα 5 δις που θα ήταν για τις λιγνιτικές περιοχές, αφορούν και τα νησιά Βορείου και Νοτίου Αιγαίου και Κρήτη και όχι μόνο τις λιγνιτικές περιοχές. Επίσης δεν ανέφερε ότι τα 3 δις θα προέρχονται από τον δεύτερο και τρίτο πυλώνα του μηχανισμού δίκαιης μετάβασης (δάνεια και εγγυήσεις). Στη συνέχεια προφανώς ο αρμόδιος Υπουργός ήταν παντελώς ανενημέρωτος. Μπέρδεψε τα Εδαφικά Σχέδια Δίκαιης Μετάβασης με το σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας και τις αποκαταστάσεις των εδαφών. Είπε χαρακτηριστικά « σε ότι αφορά το εδαφικό σχέδιο μιλάμε για 60.000 στρέμματα που περιλαμβάνει». (είναι τρία τα εδαφικά σχέδια και δεν μιλάμε για 60.000 στρέμματα. Τα 60.000 στρέμματα αφορούν την αποκατάσταση των εδαφών από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Για τα πάνω από 250.000 στρέμματα των λιγνιτικών πεδίων δήλωσε «κάποια δεν χρήζουν αποκαταστάσεις. Δεύτερον ένα μεγάλο τμήμα αυτών θα αποκατασταθεί από την ΔΕΗ. Τρίτον τα 60.000 στρέμματα θα αποκατασταθούν με χρήματα του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης». Σύγχυση! Μπέρδεψε τα ταμεία χρηματοδότησης και μετά συνέχισε ότι υπάρχει εδαφικό σχέδιο για την Μεγαλόπολη. Δεν έχει καταλάβει ακόμα μάλλον ότι δεν έχουν συμπεριλάβει την Μεγαλόπολη στις αποκαταστάσεις των εδαφών από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, το οποίο είναι άλλο από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης.
Στη συνέχεια αναφέρθηκε στα εδαφικά σχέδια δίκαιης μετάβασης και είπε ότι τέθηκαν προς δημόσια διαβούλευση. Ενημερώνουμε ότι δεν τέθηκαν σε ευρεία δημόσια διαβούλευση και ακόμα και η λίστα με τους φορείς της εταιρικής σχέσης που στάλθηκε όντως για διαβούλευση, δεν ανταποκρίνεται στον Κανονισμό του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης. Υπάρχουν ελλείψεις. Ο Υπουργός δήλωσε πάντως ότι τα υπάρξουν αλλαγές στα εδαφικά σχέδια με ενσωμάτωση προτάσεων της διαβούλευσης. Αναμένουμε να δούμε τις αλλαγές. Βέβαια δεν κατάλαβε ο Υπουργός ότι είναι άλλο θέμα ο χωρικός σχεδιασμός και τα Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια και άλλο τα εδαφικά σχέδια δίκαιης μετάβασης. Η επίκαιρη δεν αφορούσε τα εδαφικά σχέδια.
Το μόνο που ήταν εντός θέματος ήταν στο κλείσιμο της ομιλίας του Υπουργού «στη φάση αυτή οριστικοποιείται η περίμετρος των μεταβιβαζόμενων εκτάσεων. Εκτιμάται ότι τα 2/3 των εκτάσεων αυτών θα περιέλθουν στο ελληνικό δημόσιο. Το σύνολο των εκτάσεων θα αποκατασταθεί με την ολοκλήρωση της μεταλλευτικής δραστηριότητας», ενώ προηγουμένως ανέφερε ότι κάποιες εκτάσεις δεν χρήζουν αποκατάστασης. Για τα άλλα θέματα παρέπεμψε στην προγραμματική σύμβαση μεταξύ ΥΠΕΝ και ΔΕΗ, η οποία όπως είπε δεν είναι ακόμα έτοιμη.
Δείτε εδώ το video: https://youtu.be/Xe2RkaNagj0