«Κύριε Υπουργέ, όπως αναφέρεται στο Υπόμνημα Κατανόησης Βασικών Αρχών (concept paper) του Προγράμματος Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΠΔΑΜ) 2021-2027, ο συνολικός προϋπολογισμός του προγράμματος ανέρχεται σε €1.617.716.955. Ο προϋπολογισμός αυτός αποτελείται από το μερίδιο των 755 εκατομμυρίων ευρώ της Ελλάδας που προέρχεται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης (ΕΤΔΜ), συμπληρωματικούς πόρους από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ+) και ένα προκαθορισμένο ποσοστό 15% εθνικής συγχρηματοδότησης.
Ο προϋπολογισμός αυτός του ΠΔΑΜ κρίνεται ανεπαρκής, αν ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι οι πόροι αυτοί καλούνται να καλύψουν όχι μόνο τις επείγουσες και διογκωμένες ανάγκες μετάβασης των λιγνιτικών περιοχών στη Δυτική Μακεδονία – Φλώρινα, Κοζάνη δηλαδή - και στη Μεγαλόπολη, αλλά και τη μετάβαση των νησιών Βορείου Αιγαίου, Νοτίου Αιγαίου και Κρήτης. Παράλληλα δεν έχει ανακοινωθεί προγραμματισμός ή σχέδιο για τους άλλους δύο πυλώνες του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης. Είδαμε μια συμφωνία με την ΕΤΕπ που είναι ο ένας πυλώνας, αλλά δεν είδαμε διευκρινίσεις. Η Ελλάδα κατατάσσεται 9η στην κατανομή των πόρων του ΕΤΔΜ στην ΕΕ-27, παρά την ταχύτητα της εμπροσθοβαρούς απολιγνιτοποίησης. Για παράδειγμα, χώρες όπως της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας, οι οποίες δεν συζητούν καν ακόμα για πλήρη απολιγνιτοποίηση, θα λάβουν μόνο από το ΕΤΔΜ (χωρίς δηλαδή τη μόχλευση από το ΕΤΠΑ και το ΕΚΤ+) σχεδόν €1,2 δισ. και €2 δισ. αντίστοιχα, έναντι των 755 εκ. που παίρνει η χώρα μας.
Επίσης, διαθέσιμα για τη μετάβαση των λιγνιτικών περιοχών θα είναι και 65 περίπου εκατομμύρια ευρώ που έχουν συγκεντρωθεί από τη δημοπράτηση δικαιωμάτων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα την περίοδο 2018-2020, αυτά βέβαια ακόμα δεν τα έχετε αξιοποιήσει.
Με βάση αυτά λοιπόν, σας ερωτούμε:
- Προτίθεται η κυβέρνηση να αυξήσει τους πόρους του ΠΔΑΜ 2021-2027 (ΕΤΔΜ, ΕΤΠΑ, ΕΚΤ+), καθώς, σύμφωνα με τον Κανονισμό που διέπει το ΕΤΔΜ,οι συμπληρωματικοί πόροι του ΕΤΠΑ και του ΕΚΤ+ που θα διοχετευτούν για σκοπούς μετάβασης μπορεί να είναι ως και 3 φορές περισσότεροι από αυτούς του ΕΤΔΜ; Ποια η κατανομή των πόρων μεταξύ των τριών εδαφικών σχεδίων δίκαιης μετάβασης του ΠΔΑΜ 2021-2027;
- Προτίθεται η κυβέρνηση να επαναφέρει το μερίδιο που διοχετεύεται στις λιγνιτικές περιοχές στο 6% που ήταν το 2018 και το 2019 και με μια ξαφνική απόφαση ο κ. Χατζηδάκης το κατέβασε στο 1%, πριν αποχαιρετίσει το Υπουργείο; Πώς προτίθεται να κινηθεί η κυβέρνηση συνολικά στην πολιτική διαμοιρασμού των δημοσίων εσόδων από τη δημοπράτηση δικαιωμάτων CO2 και ειδικά σε ό,τι αφορά το μερίδιο που διοχετεύεται στις λιγνιτικές περιοχές; Και εν τέλει αν προτίθεται η κυβέρνηση να παγιώσει το μερίδιο των λιγνιτικών περιοχών στο 6%, μια απόφαση που θα προσφέρει ένα απολύτως αναγκαίο συμπλήρωμα στους μέχρι στιγμής πολύ περιορισμένους πόρους για τη δίκαιη μετάβαση».
Η απάντηση Αμυρά
Στην απάντησή του ο Υφ. Γ. Αμυράς ανέφερε ότι η κυβέρνηση Μητσοτάκη έφερε πολύ πιο μπροστά όλα τα χρονοδιαγράμματα για την απολιγνιτοποίηση και απανθρακοποίηση της οικονομίας της χώρας, ως ύψιστη προτεραιότητα για τα ζητήματα της κλιματικής αλλαγής, καθώς έχει ως σχέδιο την εξασφάλιση των θέσεων εργασίας.
Σχηματικά ανέφερε ότι εκπονήθηκαν τα εδαφικά σχέδια δίκαιης μετάβασης για τον προσδιορισμό των εδαφών που επηρεάζονται αρνητικά σε μεγαλύτερο βαθμό, όπου περιγράφονται οι δράσεις που θα πρέπει να αναληφθούν για τον στόχο της κλιματικά ουδέτερης οικονομίας ως το 2050.
Ο κ. Αμυράς κάλυψε το σύνολο του χρόνου της πρωτομιλίας του αναλύοντας τις μέχρι τώρα ενέργειες του ΥΠΕΝ για την απολιγνιτοποίηση και τα ΕΣΔΜ και κατέληξε αναφέροντας ότι τα εθνικά μερίδια των πόρων υπολογίστηκαν με εφαρμογή 5 ειδικών κριτηρίων: α. εκπομπές βιομηχανικών εγκαταστάσεων, β. απασχόληση στον κλάδο εξόρυξης, γ. απασχόληση στην βιομηχανία, δ. στην παραγωγή τύρφης και ε. παραγωγή πετρελαιούχου σχιστόλιθου. Σταθμίστηκαν με βάση την εθνική ευημερία και αποδόθηκε προτεραιότητα στις περιοχές λιγνίτη και λιθάνθρακα. Τυχόν πρόσθετοι πόροι θα δοθούν επικουρικά με μεθοδολογία που προβλέπει το ΕΣΕΚ.
Τέλος, ανέφερε πως η δυνατότητα μεταφοράς πόρων από το ΕΤΠΑ και το ΕΚΤ προτάθηκε από την κυβερνητική επιτροπή του ΣΔΑΜ στο αρμόδιο Υπ. Ανάπτυξης και Επενδύσεων, το οποίο και ενέκρινε την μεταφορά πόρων ενισχύοντας σημαντικά τον προϋπολογισμό του ΠΔΑΜ 2021-2027 και δεσμεύτηκε να καταθέσει ηλεκτρονικά τους σχετικούς πίνακες με τα ποσά.
Η δευτερολογία της Π. Πέρκα: «τα εδαφικά σχέδια σας βρίθουν αοριστολογιών»
«Η αλήθεια είναι ότι περίμενα πολύ μεγαλύτερη ασάφεια στην απάντησή σας, κ. Αμυρά τον τελευταίο καιρό κάνω συνέχεια ερωτήσεις συγκεκριμένες και δεν παίρνω απαντήσεις. Ξεκινώ και λέω για την κλιματική κρίση και την απολιγνιτοποίηση… να σας πω λοιπόν ότι ο Αλέξης ο Τσίπρας ήταν εκείνος που υπέγραψε την πράσινη συμφωνία. Από κει και πέρα όμως είμαστε μέσα στην ασάφεια. Έχουν περάσει δυο χρόνια, το masterplan για τη δίκαιη μετάβαση έβριθε αοριστολογιών και ήρθαν τα εδαφικά και τα κοιτάμε και είναι ακόμα πιο αόριστα. Δεν ακολουθούν τον Κανονισμό Δίκαιης Μετάβασης, αντί να γίνουν σε επίπεδο NUTS 3 δηλαδή νομού, έχουν γίνει 3 εδαφικά, το τρίτο είναι Βόρειο και Νότιο Αιγαίο και Κρήτης, μαζί, ένα.
Δεν ξέρω όλα αυτά πώς θα εγκριθούν και πώς θα περάσουν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, επιφυλάσσομαι, γίνεται πρόχειρη δουλειά και κυρίως δεν είναι συγκεκριμένη και ο χρόνος περνάει. Ναι μεν εμπροσθοβαρής απολιγνιτοποίηση, αλλά αυτή απαιτεί πολύ σοβαρό σχεδιασμό, ο οποίος, λυπάμαι που σας το λέω, αλλά δεν υπάρχει. Αυτή τη στιγμή οι τοπικές κοινωνίες μετρούν 3500 χαμένες θέσεις εργασίας, χωρίς στο βραχυπρόθεσμο ορίζοντα να βλέπουν να γίνεται κάτι. Πόσες θέσεις εργασίας; Μιλάμε για τα εδάφη και μιας και τα ανοίξατε, για να τα δούμε κι αυτά.
Δεν έχει προχωρήσει ο χωρικός σχεδιασμός, αυτές οι περιβόητες επενδύσεις που στα εδαφικά σχέδια για έναν περίεργο λόγο λείπουν, ενώ υπήρχαν στο αρχικό σχέδιο, στο masterplan, είναι όλα αόριστα, επενδύσεις εκεί, επενδύσεις αλλού. Ακόμα κι αν γίνουν, οι άνθρωποι που χάνουν σήμερα τη δουλειά τους, μέχρι να γίνουν δεν έχουν δουλειά. Και δεν υπάρχει καμιά πρόβλεψη. Κι εμείς λέμε, ξεκινήστε τα έργα των αποκαταστάσεων των εδαφών. Ποιων εδαφών; Δεν έχει προχωρήσει ο χωρικός σχεδιασμός και περιμένουμε να έρθει στη Βουλή η σύμβαση ΥΠΕΝ και ΔΕΗ για να δούμε ποια είναι τα εδάφη, ποιες είναι οι ζώνες απολιγνιτοποίησης που θα αποκατασταθούν κτλ. Άρα έχουμε δίκιο που διαμαρτυρόμαστε και αγωνιούμε μαζί με τις τοπικές κοινωνίες.
Σε ό,τι αφορά την ουδετερότητα και την πράσινη μετάβαση, τοποθετηθήκαμε. Δυστυχώς όμως βλέπουμε ότι η κυβέρνησή σας προωθεί έργα φυσικού αερίου, το οποίο είναι ορυκτό αέριο, έχει κλείσει τηλεθερμάνσεις, όπως της Φλώρινας και της Μεγαλόπολης για να βάλει φυσικό αέριο, έργα που έχουν πάλι ημερομηνία λήξης. Δεν πάει σε απανθρακοποίηση, δεν αρκεί η απολιγνιτοποίηση. Αυτά για να ξέρουμε τι λέμε.
Τώρα σε ό,τι αφορά στην ΕΤΕπ και τους άλλους πυλώνες. Επιμένουμε να λέμε – γιατί έκανα μια ερώτηση και στον κ. Σκυλακάκη για το Ταμείο Ανάκαμψης. Στο εν λόγω Ταμείο για την απολιγνιτοποίηση είδαμε μόνο 242 εκ. ευρώ για εδάφη 60.000 στρέμματα από τα 250.000 συνολικά, με αυτή την αοριστία. Και τώρα βλέπουμε τα εδαφικά και επανέρχομαι στις ερωτήσεις μου και θα ήθελα να μου πείτε τουλάχιστον «θα το δούμε και θα το εξετάσουμε». Πώς θα γίνει η κατανομή των πόρων, πόσους πόρους επιπλέον ζήτησε η Κυβέρνηση και γιατί δεν τους πήρε; Κι εδώ να σημειώσω ότι η κυβέρνηση έχει χάσει στη διαπραγμάτευση με την Ευρώπη, γιατί ενώ έκανε πρώτη την απολιγνιτοποίηση, για τους πόρους, για την κατανομή τους, δε λήφθηκε υπόψη η ‘εμπροσθοβαρής’, ο χρόνος δηλαδή, αλλά δε λήφθηκε υπόψη και η εξάρτηση των λιγνιτικών περιοχών, των ΑΕΠ τους, από το λιγνίτη.
Επομένως θα ήθελα αν μπορούσατε να μου δώσετε έναν ορίζοντα πότε θα έχουμε Σχέδια και συγκεκριμένες επενδύσεις. Να υπενθυμίσω ότι ο Κανονισμός Δίκαιης Μετάβασης προβλέπει ότι τα εδαφικά θα πρέπει να περιέχουν όχι μόνο όλα αυτά που σας είπα, αλλά και ποιος επενδυτής θα κάνει πού, τι και δεν υπάρχει τίποτα απ’ όλα αυτά.
Και κυρίως, επιμένω στη χρηματοδότηση. Θα έρθουν παραπάνω πόροι από τα δύο ταμεία, μια και το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης το χάσαμε, απ’ ότι φαίνεται πήραμε τους λιγότερους πόρους από όλες τις χώρες; Σε ποιες επενδύσεις και πώς αυτά θα διαμοιραστούν;
Κι επίσης κ. Αμυρά, κάτι που είναι πολύ σοβαρό είναι το λιγνιτικό τέλος του 6%. Θα το επαναφέρετε το 6%; Έχουμε πάρει υποσχέσεις, αλλά ακόμα περιμένουμε, είμαστε στο 1%».
Η δευτερολογία Αμυρά
Ο κ. Υφυπουργός ανέφερε ότι ενθυμούμενος τα προηγούμενα χρόνια πως όποτε η ΝΔ κατέβαζε προτάσεις για απολιγνιτοποίηση, ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν πολύ επιφυλακτικός (!). Σε σχέση με το ‘λιγνιτόσημο’ δήλωσε πως η κυβέρνηση βρίσκεται σε διαβούλευση με φορείς, ομάδες και κατοίκους για αύξηση του ποσοστού που δικαιούνται οι υπό απολιγνιτοποίηση περιοχές -αφού η δική του κυβέρνηση ήταν αυτή που το μείωσε από 6% σε 1%.
Τέλος, δήλωσε ευθαρσώς ότι η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ δεν προχώρησε τίποτα για την απολιγνιτοποίηση της χώρας, ξεχνώντας ότι η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ ήταν αυτή που υπόγραψε την πράσινη συμφωνία του Παρισιού, δημιούργησε το πρώτο εθνικό ταμείο δίκαιης μετάβασης, ανέθεσε στην Παγκόσμια Τράπεζα την εκπόνηση σχεδίου και όλα αυτά με ορίζοντα απολιγνιτοποίησης το 2032. Σχεδίαζε με λίγα λόγια μια δίκαιη και ομαλή μετάβαση.
