Στις 23 Δεκεμβρίου τα μεσάνυχτα ανάβουν φωτιές σε όλες τις γειτονιές της πόλης, αλλά η μεγαλύτερη είναι αυτή που βρίσκεται στην πλατεία Ηρώων, δίπλα από τον Σακουλέβα, το ποτάμι που διασχίζει την πόλη. Τα νερά του εκείνο το βράδυ γίνονται κόκκινα από τις τριάντα και πλέον φωτιές και κάποιες ανάβουν κατά μήκος του ποταμού.

Πρόκειται για έθιμο με παγανιστικές ρίζες, ορισμένοι ερευνητές το κατατάσσουν στις προχριστιανικές γιορτές της αρχαιότητας και το συνδέουν με την γονιμότητα και την καρποφορία.

Όπως όλες οι λατρευτικές συνήθειες των ανθρώπων στο πέρασμα του χρόνου γνώρισαν αλλαγές, το ίδιο συνέβη και με τις φωτιές στην Φλώρινα. Παρ’όλα αυτά το έθιμο δεν έχασε την ταυτότητα και τους ισχυρούς συμβολισμούς του. Στα χριστιανικά χρόνια μέρος του εθίμου ταυτίστηκε με τις φωτιές που άναψαν οι βοσκοί στην φάτνη του Χριστού για να τον ζεστάνουν και να αναγγείλουν στον κόσμο την γέννηση του θεανθρώπου. Παρόλα αυτά το έθιμο γνώρισε την σφοδρή κριτική του Μητροπολίτη Καντιώτη όπου το 1968 ζήτησε από τους πολίτες να μην συμμετέχουν γιατί είναι ειδωλολατρικό.

Τα μεσάνυχτα 23 προς 24 Δεκέμβρη κάθε γειτονιά ανάβει μία μεγάλη φωτιά και οι άνθρωποι της γειτονιάς,  κυρίως τα παιδιά, αναλαμβάνουν να τροφοδοτούν την φωτιά με κέδρα και άλλα ξύλα που έχουν φροντίσει να προμηθευτούν και να συλλέξουν από το δάσος.

Στο πέρασμα του χρόνου οι φωτιές κράτησαν στοιχεία από τον μυσταγωγικό χαρακτήρα του παρελθόντος, ενώ έχουν προστεθεί οι μπάντες με τα χάλκινα, που τις συναντά κανείς σε κάθε γειτονιά να παίζουν σκοπούς της περιοχής με το τοπικό ξινόμαυρο και το τσίπουρο να ρέει άφθονο.

Στην κεντρική πλατεία ο δήμος έχει φροντίσει να προσφέρονται δωρεάν εδέσματα φαγητό και κρασί σε όλους τους επισκέπτες.

Κλαδαριές της Σιάτιστας

Στην Μεταβυζαντινή  Σιάτιστα με τα σπουδαία αρχοντικά και την αρχιτεκτονική κληρονομιά, οι άνθρωποι διασώζουν τις παραδόσεις και τα έθιμα. Στις 23 Δεκεμβρίου ανάβουν οι λεγόμενες «κλαδαριές» όπου το μεσημέρι τα παιδιά  κάθε γειτονιάς  συγκεντρώνουν το «Λόζιο» στις  πλατείες της πόλης αλλά και σε κάθε γειτονιά. Ο «Λόζιος» είναι ξερόχορτα, άχυρα και μικρά ξύλα, που μαζεύουν από τα χωράφια και τα στοιβάζουν στα σημεία πού θα ανάψουν οι κλαδαριές.  Στη μέση της πλατείας ανοίγεται λάκκος, όπου βάζουν όρθιο ένα χοντρό ξύλο, το “βεργί” για να συγκρατεί τα ξερά χόρτα γύρω του.

Πενήντα κλαδαριές ανάβουν σε όλες τις γειτονιές και τις πλατείες της πόλης. Το άναμμα της πρώτης κλαδαριάς γίνεται αργά το απόγευμα από τον δήμαρχο της πόλης, ενώ οι  τοπικές μπάντες με τα χάλκινα να παίζουν τα «κόλιαντα». Οι πιο τολμηροί χορεύουν παραδοσιακούς σκοπούς γύρω από την κλαδαριά και το γλέντι διαρκεί έως τις πρώτες πρωινές ώρες.  Από τα κελλαρια οι παλιότεροι αλλά και οι νεότεροι της κάθε κλαδαριάς κουβαλούν «τα κυπροκούδουνα, τα τζιουκάγια και τις γκαβανούζες» που τα κτυπούν  ρυθμικά μοιράζοντας ευχές στους φίλους τους και τους επισκέπτες. 

Κι εδώ στην Σιάτιστα η παράδοση αναφέρει ότι οι κλαδαριές είναι σε ανάμνηση της φωτιάς που άναψαν οι  βοσκοί στην φάτνη του θείου βρέφους

Μόλις σβήσουν οι κλαδαριές, τα παιδιά σε παρέες τρεχουν  τα σπίτια συγγενών και φίλων λέγοντας τα «κόλιαντα».

Κι όπως αναφέρει ο λαογράφος Γεώργιος Μπόντας, εάν πέσουν σε τσιγκούνη νοικοκύρη του λένε το κατάλληλο περιπαιχτικό τραγούδι:

«Αφέντη μου στην κάπα σου ιννιά χιλιάδες ψείρες

άλλις γιννούν κι άλλις κλουσούν κι άλλις αυγουμαζώνουν

κι άλλις τουν Θεό παρακαλούν να μην τις ζιουματίσουν»

Σπύρος Κουταβάς