Σε ψήφισμα που εγκρίθηκε με 553 ψήφους υπέρ, 54 κατά και 89 αποχές, το Κοινοβούλιο καταδικάζει τις «προσπάθειες ορισμένων κυβερνήσεων κρατών μελών να φιμώσουν τα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης που ασκούν κριτική και να υπονομεύσουν την ελευθερία και την πολυφωνία». Οι ευρωβουλευτές εκφράζουν την ιδιαίτερη ανησυχία τους σχετικά με την κατάσταση των δημόσιων μέσων ενημέρωσης σε ορισμένες χώρες της ΕΕ, όπου αποτελούν πλέον «παράδειγμα φιλοκυβερνητικής προπαγάνδας».

Τονίζουν ότι η ελευθερία, η πολυφωνία και η ανεξαρτησία των ΜΜΕ, όπως και η ασφάλεια των δημοσιογράφων, αποτελούν βασικά στοιχεία του δικαιώματος της ελευθερίας της έκφρασης και της πληροφόρησης και είναι ζωτικής σημασίας για τη δημοκρατική λειτουργία της ΕΕ. «Η ελευθερία των μέσων ενημέρωσης επιδεινώνεται τα τελευταία χρόνια» προειδοποιεί το κείμενο, ενώ η έξαρση της νόσου COVID-19 επιδείνωσε ακόμη περισσότερο αυτή την κατάσταση.

Ανάγκη καλύτερης προστασίας των δημοσιογράφων, ιδίως των γυναικών

Το Κοινοβούλιο διαπιστώνει «ότι τα τελευταία χρόνια σημειώνεται αύξηση των περιπτώσεων εκφοβισμού με σκοπό τη φίμωση των δημοσιογράφων», αναφερόμενο στις δολοφονίες της Daphne Caruana Galizia και του Ján Kuciak και της μνηστής του ως παραδείγματα των κινδύνων που αντιμετωπίζουν οι ερευνητές δημοσιογράφοι. Καλεί τα δημόσια πρόσωπα να απέχουν από τη δυσφήμιση των δημοσιογράφων και υπενθυμίζει τη νομική υποχρέωση διερεύνησης όλων των επιθέσεων, επισημαίνοντας ότι οι γυναίκες δημοσιογράφοι είναι ιδιαίτερα ευάλωτες και θα πρέπει να τυγχάνουν πρόσθετης προστασίας.

Κίνδυνοι για την πολυφωνία λόγω υπερβολικής συγκέντρωσης μέσων ενημέρωσης στα χέρια λίγων

Το ψήφισμα σημειώνει ότι η συγκέντρωση της ιδιοκτησίας των ΜΜΕ στα χέρια λίγων απειλεί την πολυφωνία, στοιχείο που δυσχεραίνει την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης. Οι ευρωβουλευτές απαιτούν από τις χώρες της ΕΕ να αναλάβουν δράση προκειμένου να αποφεύγεται η υπερβολική συγκέντρωσή τους και να εξασφαλίζεται η διαφάνεια του ιδιοκτησιακού καθεστώτος τους. Ασκούν κριτική σε κυβερνήσεις για τις εκτεταμένες παρεμβάσεις τους με όχημα την κρατική διαφήμιση και ξεκαθαρίζουν ότι τα χρήματα της ΕΕ δεν πρέπει να δαπανώνται σε κρατικά ελεγχόμενα μέσα και πολιτική προπαγάνδα.

Σε αυτό το πλαίσιο, το Κοινοβούλιο καλεί την Επιτροπή στην ετήσια έκθεσή της για το κράτος δικαίου να αξιολογήσει τη διαφάνεια όσον αφορά το ιδιοκτησιακό καθεστώς των ΜΜΕ καθώς και τις ιδιωτικές και κυβερνητικές παρεμβάσεις στον κλάδο σε κάθε κράτος μέλος. Οι ευρωβουλευτές επιμένουν ότι κάθε απόπειρα περιορισμού της ελευθερίας των μέσων και της πολυφωνίας πρέπει να αντιμετωπίζεται ως σοβαρή και συστηματική κατάχρηση εξουσίας που αντίκειται στις θεμελιώδεις αξίες της ΕΕ.

Ρητορική μίσους και παραπληροφόρηση στο διαδίκτυο

Το Κοινοβούλιο ζητά να ενισχυθεί το νομικό πλαίσιο για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της αυξανόμενης ρητορικής μίσους στο διαδίκτυο και επιθυμεί να υπάρξει μεγαλύτερη συνεργασία ανάμεσα στις πλατφόρμες του διαδικτύου και τις αρχές επιβολής του νόμου. Τονίζει ότι οι εθελοντικές δράσεις ορισμένων πλατφορμών είναι «αναγκαίες αλλά ακόμη ανεπαρκείς» όσον αφορά την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης, του παράνομου περιεχομένου και των ξένων παρεμβάσεων. Σε κάθε περίπτωση, οι πλατφόρμες «δεν πρέπει να γίνουν ιδιωτικοί φορείς λογοκρισίας», ενώ κάθε αφαίρεση παράνομου περιεχομένου θα πρέπει να υπόκειται σε διασφαλίσεις.

Τέλος, στο κείμενο που εγκρίθηκε καταγράφονται οι ανησυχίες του Κοινοβουλίου σχετικά με τις ξένες παρεμβάσεις σε εκλογικές διαδικασίες που στόχο έχουν την πόλωση και την κατάργηση του πλουραλισμού και εκφράζεται ανησυχία για τις δυνητικά αρνητικές επιπτώσεις της χειραγώγησης της ενημέρωσης που σχετίζεται με την πανδημία της νόσου COVID-19.

Δηλώσεις

Η εισηγήτρια Magdalena Adamowicz (ΕΛΚ, Πολωνία) δήλωσε: «Σήμερα βρισκόμαστε μάρτυρες στην οπισθοχώρηση της δημοκρατίας και την κατάληψη της εξουσίας με ψέματα. Δεν υπάρχει ελευθερία χωρίς ανεξαρτησία των μέσων ενημέρωσης, δημοκρατία χωρίς την πολυφωνία. Τα ΜΜΕ θα πρέπει να υπηρετούν την αλήθεια και όχι το ψέμα. Θα πρέπει να υπηρετούν τους ψηφοφόρους, όχι εκείνους που βρίσκονται στην εξουσία, και θα πρέπει να ασκούν έλεγχο της εξουσίας. Τα ΜΜΕ οφείλουν να προστατεύουν την δημοκρατία, αλλά έχουν επίσης την δυνατότητα να την σκοτώσουν. Για αυτόν τον λόγο πρέπει να είναι ανεξάρτητα».