Ο Ασάνζ, ο ιστότοπος του οποίου αποκάλυψε αμερικανικά μυστικά για τον πόλεμο στο Ιράκ και αργότερα δημοσίευσε ενοχλητικά μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου για το Δημοκρατικό Κόμμα κατά τη διάρκεια των εκλογών του 2016, αναμένεται να δηλώσει ένοχος σε κακούργημα για συνωμοσία με σκοπό τη διάδοση διαβαθμισμένων πληροφοριών.

Σύμφωνα με τη συμφωνία που περιγράφεται λεπτομερώς στα δικαστικά έγγραφα που δημοσιοποιήθηκαν το βράδυ της Δευτέρας, θα καταδικαστεί σε λίγο περισσότερο από πέντε χρόνια φυλάκισης – αλλά θα έχει δικαίωμα άμεσης αποφυλάκισης, επειδή περίπου τόσο καιρό βρίσκεται στη φυλακή στην Αγγλία, ενώ αγωνιζόταν να μην εκδοθεί στις ΗΠΑ.

Η υπόθεση αποτέλεσε διπλωματικό πονοκέφαλο για την κυβέρνηση Μπάιντεν, η οποία αντιμετώπισε πιέσεις από την Αυστραλία, έναν βασικό σύμμαχο σε θέματα εθνικής ασφάλειας, να τερματίσει την πολυετή νομική εκκρεμότητα του Ασάνζ.

Προσθέτοντας άλλη μια εξωτική τροπή σε μια ήδη μπερδεμένη ιστορία, η ομολογία ενοχής του Ασάνζ σε μια μόνο κατηγορία του νόμου περί κατασκοπείας θα γίνει  την Τετάρτη το πρωί στο περιφερειακό δικαστήριο των ΗΠΑ στις Βόρειες Μαριάνες – ένα αμερικανικό έδαφος στον νότιο Ειρηνικό, περίπου 2.000 μίλια βόρεια της Αυστραλίας.

Ο ασυνήθιστος τόπος διεξαγωγής αντανακλά την απροθυμία του Ασάνζ να επιστρέψει οικειοθελώς στις ηπειρωτικές ΗΠΑ, σύμφωνα με επιστολή των εισαγγελέων του υπουργείου Δικαιοσύνης που αναρτήθηκε στο δικαστήριο. Ο ακτιβιστής της ριζοσπαστικής διαφάνειας τρέφει βαθιά δυσπιστία για την κυβέρνηση των ΗΠΑ. Ο ίδιος και οι σύμμαχοί του έχουν κατηγορήσει Αμερικανούς αξιωματούχους ότι σχεδίαζαν να τον σκοτώσουν με μη επανδρωμένο αεροσκάφος.

2010 η πρώτη διαρροή

Το έπος που οδήγησε στη δίωξη του Ασάνζ χρονολογείται από το 2010, όταν μια αναλύτρια πληροφοριών του στρατού, η στρατιώτης Τσέλσι Μάνινγκ, διέρρευσε έναν τεράστιο όγκο δεδομένων στο WikiLeaks, συμπεριλαμβανομένων βίντεο από θανατηφόρες αεροπορικές επιδρομές του αμερικανικού στρατού, εκατοντάδες χιλιάδες διπλωματικά τηλεγραφήματα και αρχεία καταγραφής της στρατιωτικής δραστηριότητας των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν και το Ιράκ. Μεταξύ των αποκαλύψεων που αναρτήθηκαν στο διαδίκτυο ήταν βίντεο από την επίθεση με ελικόπτερο Απάτσι από τις αμερικανικές δυνάμεις στη Βαγδάτη το 2007, κατά την οποία σκοτώθηκαν 11 άνθρωποι, μεταξύ των οποίων και δύο δημοσιογράφοι του Reuters.

Ενώ οι διαρροές στρατιωτικών αρχείων και αρχείων του Στέιτ Ντιπάρτμεντ έκαναν τον Ασάνζ αμφιλεγόμενη προσωπικότητα στις ΗΠΑ και ήρωα για πολλούς αντιπολεμικούς ακτιβιστές, η εικόνα έγινε πιο περίπλοκη το 2016, όταν ο ιστότοπός του δημοσιοποίησε μεγάλο όγκο ηλεκτρονικών μηνυμάτων από την Εθνική Επιτροπή των Δημοκρατικών και από έναν προσωπικό λογαριασμό gmail του Τζον Ποντέστα, τότε προέδρου της προεδρικής εκστρατείας της Χίλαρι Κλίντον. Μεταξύ άλλων αποκαλύψεων, τα κλεμμένα μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου περιείχαν ενδείξεις ότι το DNC (Democratic National Committee) είχε ενεργήσει ευνοϊκά προς την Κλίντον κατά τη διάρκεια των προκριματικών εκλογών της εναντίον του Μπέρνι Σάντερς.

Πολλοί Δημοκρατικοί κατηγόρησαν τον Ασάνζ ότι συνεργάστηκε με τις ρωσικές μυστικές υπηρεσίες για να υπονομεύσει την προεκλογική εκστρατεία της Κλίντον. Ο Ασάνζ αρνήθηκε τον ισχυρισμό αυτό.

Επίσημες κατηγορίες από το 2017

Ο Ασάνζ φαίνεται ότι βρισκόταν υπό ποινική έρευνα στις ΗΠΑ λίγο μετά τις διαρροές του 2010, αλλά οι πρώτες κατηγορίες εναντίον του απαγγέλθηκαν μόλις τον Δεκέμβριο του 2017 με τη μορφή ποινικής δίωξης που εκδόθηκε από το ομοσπονδιακό δικαστήριο στην Αλεξάνδρεια (Alexandria) της Βιρτζίνια. Δεν κατηγορούσε τον Ασάνζ για παραβίαση του νόμου περί κατασκοπείας, αλλά για ορισμένα ομοσπονδιακά κακουργήματα που συνήθως «χρησιμοποιούνται» σε υποθέσεις παραβίασης υπολογιστών ή απάτης.

Οι εισαγγελείς απέσπασαν μυστικά κατηγορητήριο κατά του Ασάνζ το 2018 για την κατηγορία περί ηλεκτρονικών υπολογιστών. Στη συνέχεια, το 2019, απαγγέλθηκε δημοσίως κατηγορητήριο σε βάρος του για 18 κακουργηματικές κατηγορίες, μεταξύ άλλων επειδή φέρεται να συμφώνησε να βοηθήσει την Μάνινγκ να σπάσει έναν κωδικό πρόσβασης που χρειαζόταν για να αποκτήσει πρόσβαση σε ένα μυστικό κυβερνητικό δίκτυο υπολογιστών των ΗΠΑ. Όλες οι κατηγορίες, εκτός από μία, προέρχονταν από τον νόμο περί κατασκοπείας, έναν νόμο που απαγορεύει τη μη εξουσιοδοτημένη λήψη ή αποκάλυψη πληροφοριών που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να βλάψουν τις Ηνωμένες Πολιτείες ή να βοηθήσουν ένα ξένο έθνος.

Αντιμέτωπος με ποινή φυλάκισης 175 ετών

Πριν από την επίτευξη της συμφωνίας ομολογίας, ο Ασάνζ, 52 ετών, αντιμετώπιζε μέγιστη πιθανή ποινή φυλάκισης 175 ετών εάν καταδικαζόταν για όλες τις κατηγορίες, αν και οι κατηγορούμενοι συνήθως λαμβάνουν μικρότερες ποινές σύμφωνα με τις ομοσπονδιακές οδηγίες.

Οι νομικές περιπέτειες του Ασάνζ ξεκίνησαν πολύ πριν οι αμερικανικές αρχές του απαγγείλουν κατηγορίες. Το 2010 διατυπώθηκαν κατηγορίες εναντίον του για σεξουαλική επίθεση στη Σουηδία και δύο χρόνια αργότερα ζήτησε άσυλο στην πρεσβεία του Ισημερινού στο Λονδίνο για να αποφύγει την έκδοσή του στη Σουηδία από τα βρετανικά δικαστήρια. Έζησε στην πρεσβεία για επτά χρόνια.

Στη Βρετανία από το 2019

Το 2019, ο Ασάνζ συνελήφθη και το άσυλό του στην αποστολή του Ισημερινού ανακλήθηκε. Στη συνέχεια καταδικάστηκε σε 50 εβδομάδες σε βρετανική φυλακή για παράλειψη καταβολής εγγύησης το 2012 σε σχέση με τις σουηδικές κατηγορίες. Ο Ασάνζ βρίσκεται έκτοτε υπό βρετανική κράτηση, ενώ αντιμάχεται  τις προσπάθειες του υπουργείου Δικαιοσύνης να τον εκδώσει στις Ηνωμένες Πολιτείες. Κρατούνταν στη φυλακή υψηλής ασφαλείας Belmarsh στο νοτιοανατολικό Λονδίνο.

Η μάχη του Ασάνζ κατά των αμερικανικών κατηγοριών διήρκεσε χρόνια, τόσο στα βρετανικά δικαστήρια όσο και δημοσίως.

Υπέρ του Ασάνζ μεγάλα διεθνή ΜΜΕ

Το 2022, πέντε μεγάλα μέσα ενημέρωσης – οι New York Times, η Guardian, η Le Monde, η El Pais και το Der Spiegel – κάλεσαν την κυβέρνηση των ΗΠΑ να αποσύρει ορισμένες ποινικές κατηγορίες εναντίον του Ασάνζ, οι οποίες τον κατηγορούσαν ότι παραβίασε τον νόμο δημοσιεύοντας απόρρητες πληροφορίες, κάτι που πολλά κυρίαρχα ειδησεογραφικά πρακτορεία κάνουν κατά καιρούς χωρίς νομικές συνέπειες.

Η νομική ομάδα του Ασάνζ δεν απάντησε στο αίτημα για σχολιασμό. Εκπρόσωπος του Υπουργείου Δικαιοσύνης δεν είχε κανένα άμεσο σχόλιο.

Ο Ασάνζ, προγραμματιστής ηλεκτρονικών υπολογιστών, ίδρυσε το WikiLeaks το 2006. Ο ιστότοπος χρησιμοποιεί ανώνυμες διαδικτυακές υποβολές για να αποκαλύψει ευαίσθητες πληροφορίες σχετικά με τον πόλεμο, την κατασκοπεία και τη διαφθορά.

Λίγο αφότου άρχισε να εμφανίζεται στον ιστότοπο το 2010 το πρώτο υλικό που διέρρευσε η Μάνινγκ, η πρώην αναλύτρια των υπηρεσιών πληροφοριών του στρατού συνελήφθη με στρατιωτικές κατηγορίες. Τελικά δήλωσε ένοχη για ορισμένες κατηγορίες και πέρασε από στρατοδικείο για άλλες. Ενώ η Μάνινγκ αθωώθηκε για την πιο σοβαρή κατηγορία της παροχής βοήθειας στον εχθρό, καταδικάστηκε σε 35 χρόνια φυλάκισης για τα άλλα εγκλήματά της.

Λίγες ημέρες πριν εγκαταλείψει το αξίωμά του το 2017, ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα μετέτρεψε την ποινή της Μάνινγκ, επιτρέποντας την απελευθέρωσή της μετά από περίπου επτά χρόνια κράτησης.

Η ποινή των 62 μηνών του Ασάνζ σύμφωνα με τη συμφωνία του θα τον άφηνε να έχει εκτίσει περίπου 10 μήνες λιγότερους από τη Μάνινγκ, μια Αμερικανίδα πολίτη που υπηρετούσε στο στρατό και είχε υπογράψει συμφωνίες για να μην αποκαλύψει απόρρητες πληροφορίες. Και η ποινή του Ασάνζ θα ήταν κατά έναν μήνα μικρότερη από εκείνη ενός διακεκριμένου διαρρέοντα που καταδικάστηκε τα τελευταία χρόνια βάσει του νόμου περί κατασκοπείας, του αναλυτή της Υπηρεσίας Εθνικής Ασφάλειας Reality Winner, ο οποίος παραδέχτηκε ότι έστειλε στο διαδικτυακό ειδησεογραφικό πρακτορείο The Intercept μια απόρρητη έκθεση σχετικά με τη ρωσική πειρατεία σε βάσεις δεδομένων ψηφοφορίας.

Το 2021, το Yahoo News ανέφερε ότι, κοντά στην αρχή της διακυβέρνησης του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, αξιωματούχοι εκπόνησαν σχέδια που περιείχαν διάφορες επιλογές για την αντιμετώπιση του Ασάνζ, οι οποίες περιλάμβαναν την απαγωγή ή τη δολοφονία του.

Αλλά η στάση του ίδιου του Τραμπ απέναντι στο WikiLeaks και τις υποσχέσεις του για σαρωτική διαφάνεια ήταν κάποτε πολύ λιγότερο εχθρική. “WikiLeaks, αγαπώ το WikiLeaks!”, δήλωσε σε προεκλογική συγκέντρωση τον Οκτώβριο του 2016, καθώς κουνούσε στον αέρα ένα κρυμμένο μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.

Πηγή: Politico: Julian Assange, WikiLeaks founder, cuts plea deal to avoid US prison