Είναι παγκόσμια ανάγκη μια«ενεργειακή επανάσταση» με στόχο την αναχαίτιση των καταστρεπτικών κλιματικών αλλαγών. Το είπαμε πολλές φορές, το προβάλαμε και πρόσφατα με την Έκθεση της Greenpeace, στα πλαίσια των εκδηλώσεων μας «από το Γκρίζο στο Πράσινο».

Όμως από τη θεωρία στην πράξη υπάρχει μεγάλη απόσταση. Και γίνεται μεγαλύτερη για χώρες σαν την Ελλάδα, που καθυστέρησαν εγκληματικά (επί εικοσαετία) στην ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ). Συνέπεια τα πολλά προβλήματα στη χωροθέτηση, στα δίκτυα, στην αποδοχή των έργων (κυρίως των αιολικών) από τις τοπικές κοινωνίες.

Οι τελευταίες αντιδρούν συνήθως αρνητικά είτε γιατί δεν είναι σωστά ενημερωμένες είτε γιατί διακατέχονται από το γνωστό σύνδρομο «μακριά από την αυλή μου» είτε γιατί όντως οι ανεμογεννήτριες (Α/Γ) δημιουργούν ορισμένες παρενέργειες στο φυσικό περιβάλλον και τη βιοποικιλότητα. Οι επιπτώσεις αυτές όμως είναι πολύ μικρότερεςεάν τις συγκρίνουμε με τις αντίστοιχες των ανθρακικών μονάδων ηλεκτροπαραγωγής. Αυτό συνήθως μια τοπικιστική οπτική το παραβλέπει, καθώς και το πώς θα παράγουμε τελικά την ενέργεια που χρειαζόμαστε.

Στην περίπτωση του Μπούρινου, όπου η εταιρεία ΡΟΚΑΣ θέλει να κατασκευάσει δύο αιολικά πάρκα (Α/Π), τα πράγματα δεν είναι απλά. Τα δύο Α/Π (Ι + ΙΙ) είναι αρκετά μεγάλα (46 + 46MW), περιλαμβάνουν 32 +32 μεγάλες ανεμογεννήτριες ύψους 80 μ. και συνεπάγονται 38 χλμ νέας οδοποιίας. Από την άλλη ο Μπούρινος δεν είναι τυχαίο βουνό. Έχει δύο προστατευόμενες περιοχή natura, το μεσιανό νερό και σημαντική ορνιθολογική ποικιλότητα. Συνεπώς αρκετές από τις αντιρρήσεις της τοπικής κοινωνίας είναι δικαιολογημένες. Το εύκολο σε αυτή την περίπτωση είναι η ολική άρνηση, που συνήθως συνοδεύεται από μια .. ξεγυρισμένη καταγγελία των πάντων. Το δύσκολο είναι να βρούμε μια συνθετική λύση που ελαχιστοποιεί τις παρενέργειες και παράλληλα συμβάλει στην επίλυση του ενεργειακού προβλήματος της χώρας.

Η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) Η αρμόδια Υπηρεσία ΔΙΠΕΧΩ της Περιφέρειας κρίνοντας τη ΜΠΕ του αιολικού πάρκου Βούρινος Ι κατέθεσε μια σειρά λογικών ενστάσεων, όπως:

· ότι δεν εξετάζονται από κοινού οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις και των δύο Α/Π (Ι και ΙΙ), αλλά ξεχωριστά, με προφανή σκοπιμότητα «να περάσουν» πιο εύκολα.

· ότι δεν ορίζεται η θέση και οι οχλήσεις που θα προκαλέσει το εργοτάξιο κατά την κατασκευή. Επίσης δεν ορίζεται συγκεκριμένα η περιοχή που θα εκχερσωθεί, ούτε ο χώρος απόθεσης των υλικών εκσκαφής που θα προκύψουν.

· ότι θα υπάρξουν διαταράξεις στην πανίδα –ορνιθοπανίδα της ευρύτερης περιοχής του Βούρινου, όπου εκτός της natura υπάρχει και Ζώνη Ειδικής Προστασίας πτηνών. Σημειώνεται με την ευκαιρία ότι η σχετική ορνιθολογική μελέτη, που κατέθεσε η ΡΟΚΑΣ, θεωρείται «μαϊμού» από έγκυρους ορνιθολόγους, οι οποίοι τονίζουν ότι αποσιωπούνται οι επιπτώσεις σε ορισμένα αρπακτικά (χρυσαετός, ασπροπάρης).

Όμως από τις γνωμοδοτήσεις αυτού του είδους απουσιάζει η ενεργειακή οπτική και διέξοδος. Καλή η επισήμανση των οχλήσεων - ελλείψεων στα επί μέρους έργα, αλλά η Περιφέρεια θα πρέπει να έχει και αντιπροτάσεις για την παραγωγή πράσινης ενέργειας στη Δυτική Μακεδονία. Ποιο είναι το μερίδιο μας σε ΑΠΕ, πώς και πού θα το παράγουμε, τι εναλλακτικές λύσεις υπάρχουν αν απορρίψουμε το Βούρινο ή κάποια άλλα Α/Π ; Εδώ βέβαια η Περιφέρεια έχει ένα σοβαρό ελαφρυντικό. Το χωροταξικό των ΑΠΕ είναι δύσχρηστο και «μπάζει» από παντού. Σήμερα υπάρχουν διάσπαρτες αιτήσεις επενδυτών για Α/Π στα περισσότερα βουνά της Δυτικής Μακεδονίας, χωρίς να έχει καθοριστεί το «μερίδιο» της Δυτ. Μακεδονίας στην πανελλαδική παραγωγή αιολικής ενέργειας.

Και για να γίνουμε πιο σαφείς: Η Ελλάδα με βάση τις ευρωπαϊκές της υποχρεώσεις πρέπει μέχρι το 2020 να εγκαταστήσει περίπου 10.000 αιολικά ΜW. Από αυτά, ας υποθέσουμε ότι αναλογούν στην Περιφέρεια μας (με βάση το μέγεθος και το αιολικό δυναμικό της) 600 MW περίπου. Να επιλέξουμε λοιπόν από τις αιτήσεις που έχουν κατατεθεί για Α/Π έναν αριθμό 10 – 15 (συνολικής ισχύος 600 MW), προτιμώντας εκείνα τα πάρκα που εγκαθίστανται σε βουνά γυμνά ή με φτωχό φυσικό περιβάλλον. Δυστυχώς το site της ΡΑΕ (Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας), δεν είναι διαφωτιστικό, αφού συμπεριλαμβάνει και τα Α/Π που ακυρώθηκαν και χρειάζεται ένα ξεκαθάρισμα για να έχουμε μια ακριβή εικόνα.

Ένα άλλο ζήτημα είναι ότι οι ΜΠΕ ως εργαλείο περιβαλλοντικής αξιολόγησης είναι συχνά ανεπαρκείς. Εδώ χρειάζεται ένα Περιβαλλοντικό και Ενεργειακό Ισοζύγιοπου να έχει και τις εναλλακτικές λύσεις ηλεκτροπαραγωγής με συγκρίσιμους δείκτες. Π.χ όταν εξετάζουμε τις επιπτώσεις των ανεμογεννητριών στα πουλιά πρέπει να τις συγκρίνουμε με τις αντίστοιχες των λιγνιτικών μονάδων (Η βιβλιογραφία λέει ότι τα 100 αιολικά MW προκαλούν ετησίως 96 θανάτους πουλιών, ενώ τα 100 MW λιγνίτη 3040 θανάτους (!!), δηλ. 31 φορές παραπάνω).

Ιδανικές λύσεις δεν υπάρχουν. Το συνολικό περιβαλλοντικό ισοζύγιο βοηθά να βρούμε τη λύση με τις λιγότερες παρενέργειες στο κοινωνικό ΣΥΝΟΛΟ κι όχι εκείνη που φορτώνει ΟΛΕΣ τις παρενέργειες στο γείτονα.

Από την άλλη, να πούμε ότι η μεταχείριση που επιφυλάσσουν στο περιβάλλον οι ιδιώτες δεν είναι και η καλύτερη. Γι' αυτό υπάρχει δικαιολογημένη καχυποψία του κόσμου. Εδώ προκύπτει όμως και η μεγάλη ευθύνη των Δήμων που θα μπορούσαν να συστήσουν έγκαιρα δημοτικές ή μεικτές επιχειρήσεις (με πολίτες μικρομετόχους) και να αναλάβουν έγκαιρα την εκμετάλλευση των ΑΠΕ του τόπου, εξασφαλίζοντας καλύτερη περιβαλλοντική προστασία και περισσότερα έσοδα. (Σήμερα οι Δήμοι αρκούνται σε ένα πενιχρό 2,17% που τους δίνει ο ιδιώτης επενδυτής).

Με αυτά τα δεδομένα, τα βήματα που πρέπει να κάνει ο Δήμος Κοζάνης (και όσοι άλλοι ΟΤΑ επιλέχτηκαν για εγκατάσταση Α/Π) είναι :

1. Να αποκτήσουν πρώτα μια γενική εικόνα για τα Α/Π όλης της Περιφέρειας. Πού εγκαθίστανται, τι οχλήσεις προκαλούν κλπ. Η Περιφέρεια οφείλει να ετοιμάσει μια κατατοπιστική εισήγηση για να βοηθήσει τους Δήμους. Σ' αυτό μπορεί να συμβάλει και ο Δήμος Κοζάνης που διαθέτει Γραφείο ενεργειακών θεμάτων.

2. Το δεύτερο βήμα είναι η προεπιλογή των «εύκολων» Α/Π που δε δημιουργούν προβλήματα. Αυτό απαιτεί συνεργασία Περιφέρειας και δήμων. Όσον αφορά στα υπόλοιπα Α/Π, που είναι σε περιοχές μεγαλύτερης οικολογικής αξίας, πρέπει να αφεθούν για πιο ενδελεχή εξέταση, όντας στην ουσία μια «εφεδρεία». Να ληφθεί επίσης υπόψη ότι το ενεργειακό λεκανοπέδιο είναι ήδη μια πληγωμένη περιοχή, φορτωμένη με πολλές ηλεκτροπαραγωγές μονάδες (+ το μεγάλο φωτοβολταικό των 200 MW) και συνεπώς οι «οάσεις» βιοποικιλότητας που απόμειναν περιμετρικά (και ο Μπούρινος) δικαιούνται μια πιο αυστηρή προστασία.

3. H παραπάνω διαδικασία ΟΛΙΣΤΙΚΗΣ ΘΕΩΡΗΣΗΣ μπορεί να γίνει σχετικά γρήγορα, αρκεί να υπάρχει η βούληση της Περιφέρειας και των δήμων. Εφόσον όμως καλούμαστε να εκφράσουμε «εδώ και τώρα», τότε ως Δημοτική Κίνηση προσανατολιστήκαμε σε μια ενδιάμεση λύση: Εκφράσαμε θετική γνώμη για το ένα από τα δύο αιολικά πάρκα (συγκεκριμένα το Βούρινος Ι που είναι σε ποιο μακρινή απόσταση από την Ζώνη Ειδικής Προστασίας), ανεβάζοντας συγχρόνως τις περιβαλλοντικές μας απαιτήσεις, δηλαδή ζητώντας:

ολοκληρωμένη ΜΠΕ χωρίς τις προχειρότητες & ελλείψεις της προηγούμενης
αυστηρούς περιβαλλοντικούς όρους και απαρέγκλιτη εφαρμογή
αντισταθμιστικά οφέλη (πρόσθετα μικρά έργα) πέραν των θεσμοθετημένου τέλους των 178.000 /έτος για το Δήμο Κοζάνης.

Πίσω από τις απολυτότητες υπάρχει σχεδόν πάντα μια χρυσή τομή. Ας την αναζητήσουμε