Τους λόγους που μας οδήγησαν στην πολύ χαμηλή απορρόφηση των κονδυλίων του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς (ΕΣΠΑ) 2007-2013, καθώς και την πρόταση του για το πώς μπορούν να επιταχυνθούν απ΄ εδώ και πέρα οι διαδικασίες υλοποίησης του, παρουσίασε ο βουλευτής ΠΑΣΟΚ Ν. Κοζάνης Πάρις Κουκουλόπουλος, μιλώντας στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής, ως εισηγητής της πλειοψηφίας, στο σχετικό σχέδιο Νόμου του Υπουργείου Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας.  Το σχέδιο Νόμου αφορά την «Αποκέντρωση, απλοποίηση και ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των διαδικασιών του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς (ΕΣΠΑ) 2007-2013», ενώ περιλαμβάνει και διάταξη για τη μείωση της ετήσιας δαπάνης για φάρμακα, προκειμένου να εξοικονομηθεί ένα δις ευρώ. Στην τοποθέτηση του ο κ. Κουκουλόπουλος, ανέφερε τα εξής: «Η χώρα μας βρίσκεται αντιμέτωπη με μια πολύπλευρη κρίση πρωτοφανή για τα μεταπολεμικά χρονικά. Κύρια πλευρά της κρίσης είναι η οικονομική και είναι απόλυτα εμφανής και πολυεπίπεδη. Η σοβαρή δοκιμασία της πραγματικής οικονομίας, η εκπνοή του αναπτυξιακού μοντέλου, και το εκρηκτικό δημοσιονομικό πρόβλημα, αποτυπώνουν τη δυσάρεστη πραγματικότητα. Η δραματική προτεραιότητα που έλαβε η αντιμετώπιση του δημοσιονομικού ζητήματος οδήγησε σε αναγκαστικά και λίαν επώδυνα μέτρα προκειμένου να αποφευχθεί ο εφιάλτης της χρεοκοπίας. Το γεγονός αυτό δεν μπορεί σε καμιά περίπτωση να συσκοτίσει τα πραγματικά αίτια που μας οδήγησαν εδώ, ούτε και την ανάγκη για μεγάλες τομές που όχι μόνο θα βγάλουν τη χώρα απ΄ το σημερινό αδιέξοδο, αλλά θα την οδηγήσουν με σιγουριά σε μια πορεία ανάπτυξης και ευημερίας που θα στηρίζεται σε στέρεες βάσεις και όχι σε δανεικά. Σίγουρα απαιτείται προσπάθεια με καθολικό χαρακτήρα. Πολύ απλά ό,τι κάνουμε να το κάνουμε καλύτερα. Αυτό μας αφορά όλους. Η βασική ευθύνη ωστόσο για την πορεία των πραγμάτων βαρύνει αναμφίβολα την Κυβέρνηση. Είναι σίγουρο ότι η προσπάθεια θα κριθεί από το βαθμό επιτυχίας σε τρία μέτωπα.

o          Την έξοδο της χώρας από την ύφεση με ανάπτυξη

o          Τον περιορισμό των δαπανών χωρίς περαιτέρω επιβάρυνση των αδύναμων στρωμάτων, και

o          Τη δίκαια κατανομή των βαρών με τους έχοντες να αναλαμβάνουν το μεγαλύτερο βάρος.

Το συζητούμενο νομοσχέδιο αφορά τα δύο πρώτα σκέλη αφού αναφέρεται στην επιτάχυνση της υλοποίησης ενός αναπτυξιακού εργαλείου, όπως είναι το ΕΣΠΑ, αλλά και στη μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης- σπατάλης- κατά ένα δις ευρώ περίπου, ετησίως. Για να γίνει κατανοητή η νομοθετική πρωτοβουλία που σχετίζεται με το ΕΣΠΑ είναι απαραίτητη μια σύντομη αναδρομή.

o          Τα αμφίβολα αποτελέσματα από αναπτυξιακή σκοπιά των δύο πρώτων ΚΠΣ

o          Η υιοθέτηση πιο αυστηρών κανόνων διαχείρισης απ΄ την Ε.Ε.

o          Και το πρωτοφανές μέγεθος του Γ΄ ΚΠΣ

Ήταν τρεις πολύ σοβαροί λόγοι που κατέστησαν αναγκαία επιλογή την απόφαση για τη θεσμοθέτηση ενός σύγχρονου και αποτελεσματικού πλαισίου διαχείρισης του Γ΄ ΚΠΣ και τη δημιουργία αξιόπιστων δομών παρακολούθησης, υλοποίησης και ελέγχου του προγράμματος. Η αναγκαιότητα αυτή υλοποιήθηκε με το Ν. 2860/2000. Η προσπάθεια χωρίς αμφιβολία υπήρξε επιτυχής, αλλά όπως ήταν αναμενόμενο για ένα τέτοιο εγχείρημα στην πορεία διαπιστώθηκαν και πολύ συγκεκριμένες αδυναμίες. Οι βασικότερες αδυναμίες εντοπίστηκαν στο συγκεντρωτικό χαρακτήρα της έγκρισης πράξεων με τη διαδικασία συντονισμού, στη γραφειοκρατία και στην αλληλοεπικάλυψη αρμοδιοτήτων των διαχειριστικών αρχών με δομές της δημόσιας διοίκησης που για μια ακόμα φορά συνέχισε να βρίσκεται έξω απ΄ το παιχνίδι. Αυτοτελές πρόβλημα υπήρξε η δημόσια διοίκηση δύο ταχυτήτων αφού τόσο οι αμοιβές όσο όμως και η παραγωγικότητα των εργαζομένων στις 24 διαχειριστικές αρχές του Γ΄ ΚΠΣ ελάχιστη σχέση είχαν με τον κύριο κορμό της δημόσιας διοίκησης. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι με το Ν.2860 θεσπίστηκαν απαιτητικές και κάποτε υπερβολικές διαδικασίες ένταξης πράξεων καθώς και αυστηροί έλεγχοι για τους τελικούς δικαιούχους, χωρίς καμιά πρόβλεψη και μέριμνα για τη στήριξη και τη βελτίωση της επιχειρησιακής τους δυνατότητας και της διοικητικής τους επάρκειας. Το πιο σημαντικό ίσως συμπέρασμα του Γ΄ ΚΠΣ από διαχειριστική σκοπιά ήταν η παταγώδης αποτυχία δύο προγραμμάτων.  Κοινωνία της Πληροφορίας και Interreg. Κοινό χαρακτηριστικό των δύο προγραμμάτων ήταν η κεντρική τους διαχείριση. Τελευταία αλλά καθόλου ήσσονος σημασία εξέλιξη υπήρξε η πλήρης υποχώρηση κάθε έννοιας δημοκρατικού προγραμματισμού με την καθολική επικράτηση δυσνόητων όρων και τεχνοκρατικών κριτηρίων, ανάμικτων ενίοτε και με πελατειακές λογικές για να μην ξεχάσουμε και τις συνήθειες μας. Όλα τα παραπάνω αποτέλεσαν και αποτελούν κοινό τόπο όλων των εμπλεκομένων στη διαχείριση, διοίκηση, παρακολούθηση και υλοποίηση των ΚΠΣ. Η διαχείριση αυτής της πολύτιμης γνώσης από την Κυβέρνηση της Ν.Δ. υπήρξε τραγική και πιστεύω αποκαλυπτική όσων βιώνουμε σήμερα. Απ΄ όλα τα εντοπισμένα προβλήματα που αναφέρθηκαν, η Κυβέρνηση της Ν.Δ. με το Ν.3614 φαινομενικά αντιμετώπισε δύο τα οποία όμως την ίδια στιγμή αναίρεσε.

1.         Ενώ υποτίθεται ότι μείωνε το συγκεντρωτισμό με τη διαδικασία συντονισμού να αφορά πλέον πράξεις άνω των 5 εκατ. ευρώ, την ίδια στιγμή επέβαλε τον ασφυκτικό έλεγχο των ΠΕΠ στο σύνολο των πράξεων από τα αρμόδια Υπουργεία

2.         Εισήγαγε τη διαδικασία πιστοποίησης της διαχειριστικής επάρκειας των τελικών δικαιούχων με τη μέθοδο «σκάσε και κολύμπα» ή καλύτερα «πλήρωνε και βλέπουμε».

Όπως όμως συμβαίνει στην Ελλάδα αυτοί που κουράστηκαν και δαπάνησαν πόρους για να πιστοποιηθούν ήταν τα συνήθη κορόϊδα αφού με νεώτερες αποφάσεις τα κριτήρια έγιναν πιο ελαστικά, έτσι ώστε στο τέλος να χωράνε όλοι. Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι με το Ν.3614 προωθήθηκαν κυριολεκτικά εγκληματικές για τη χώρα επιλογές. Συγκεκριμένα. Το Γ΄ ΚΠΣ διαχειρίστηκαν 24 δομές (διαχειριστικές αρχές) με περίπου 850 ανθρώπους. Το ΕΣΠΑ καλούνται να το διαχειριστούν 79 (!) δομές (διαχειριστικές αρχές και ενδιάμεσοι φορείς διαχείρισης) με περίπου 2.500 (!) ανθρώπους. Σημειώνεται ότι το Γ΄ ΚΠΣ με όρους του 2000 αντιστοιχούσε στο 31% του ΑΕΠ τότε. Το 2007 το ΕΣΠΑ μετά βίας αντιστοιχεί με το 9% του Α.Ε.Π. της ίδιας χρονιάς! Δηλαδή για ένα πρόγραμμα στο 30% του προηγούμενου, δημιουργήθηκαν τριπλάσιες δομές διαχείρισης και επιστρατεύτηκαν τριπλάσιοι υψηλά αμειβόμενοι άνθρωποι. Και να φανταστεί κανείς ότι μια σειρά δομές του απίστευτου και πανάκριβου λαβύρινθου του ΕΣΠΑ δεν πρόλαβαν να τεθούν σε λειτουργία.  Κάπως έτσι φτάσαμε στο τραγικό 5% ως ποσοστό απορρόφησης, κάπως έτσι διευρύνεται το έλλειμμα και δεν μπορούμε να το ελέγξουμε, κάπως έτσι οδηγηθήκαμε στα πρόθυρα της χρεοκοπίας με την αυτάρεσκα αυτοαποκληθείσα «Νέα διακυβέρνηση» να έχει ήδη καταγραφεί ως τραγική στην ιστορία του τόπου. Με όσα συνοπτικά εκτέθηκαν είναι απόλυτα επιβεβλημένη η άμεση απλούστευση των διαδικασιών του ΕΣΠΑ γιατί είναι κοινή συνείδηση ότι έχουμε ελάχιστο χρόνο στη διάθεση μας και δυστυχώς πρέπει να γίνουν πολλά. Το συζητούμενο νομοσχέδιο ενσωματώνει σε ικανοποιητικό βαθμό τη γνώση και την εμπειρία του Γ΄ ΚΠΣ.

o          βάζει τέλος στην περαιτέρω διόγκωση του συστήματος διαχείρισης με την κατάργηση τόσο της επιτροπής εμπειρογνωμόνων όσο και των 13 ΑΟΠ Α.Ε. που αμφότερες κινούνταν στο χώρο του ακατανόητου.

o          Δημιουργεί προϋποθέσεις για τον περιορισμό της υπερτροφικής και πολυδάπανης υπάρχουσας δομής αφού προβλέπει τη δυνατότητα για δραστική μείωση των εν πολλοίς άχρηστων και σπάταλων ΕΦΔ με την κατάργηση τους. 

o          Ενισχύει την αποκέντρωση αφού με την υπογραφή των ΕΣΥ αποκεντρώνονται άμεσα οι πόροι και οι αρμοδιότητες διαχείρισης στα ΠΕΠ καταργείται η διαδικασία συντονισμού περιορίζεται αποφασιστικά ο ασφυκτικός έλεγχος των Υπουργείων στα ΠΕΠ.

o          Λαμβάνει μέριμνα εναρμόνισης με την προωθούμενη διοικητική μεταρρύθμιση γι΄ αυτό και προβλέπει τόσο την κατάργηση της ΝΟΜΟΣ Α.Ε. όσο και την κατάργηση της διαδικασίας πιστοποίησης τελικών δικαιούχων.

Επειδή η διαχειριστική επάρκεια των νέων Δήμων απ΄ την 1-1-2011 είναι δεσμευτικός στόχος του προγράμματος ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ πιστεύω ότι είναι πλέον περιττή η ύπαρξη της ΔΗΜΟΣ Α.Ε. η οποία πρέπει επίσης να καταργηθεί.  Υπάρχουν και άλλες ενδιαφέρουσες πρωτοβουλίες που αποτυπώνονται στο νομοσχέδιο, στις οποίες θα αναφερθώ στη συζήτηση κατ΄ άρθρο. Σε ό,τι αφορά το φάρμακο είναι γνωστά και εντοπισμένα δύο προβλήματα. Είμαστε η τρίτη ακριβότερη χώρα στην Ευρώπη στις τιμές φαρμάκων και πρωταθλητές στην κατανάλωση τους. Η διάταξη που εισάγεται με το νομοσχέδιο αντιμετωπίζει το πρώτο πρόβλημα. Είναι σαφές ότι σύντομα πρέπει να αντιμετωπισθεί φυσικά και το δεύτερο. Μετά απ΄ όλα τα παραπάνω είναι σαφές πως προτείνω όλους τους συναδέλφους να υπερψηφίσουν το συζητούμενο νομοσχέδιο. Πιο σημαντικό όμως θεωρώ να υπάρξει μια γόνιμη και παραγωγική συζήτηση, πολύτιμη για την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Οικονομίας, Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας και τελικά για την ίδια τη χώρα και τους πολίτες της».