Είναι η πρώτη φορά που έρευνα καταγράφει όλες τις αυξήσεις των δαπανών ανά νοσοκομείο και υλικό για ένα διάστημα τεσσάρων ετών, οι οποίες οδήγησαν τελικά σε χρέη που σήμερα αγγίζουν τα 6,2 δισ. ευρώ.

Υπάρχουν περιπτώσεις νοσοκομείων όπου οι ερευνητές εντόπισαν αύξηση σε αγορές ακόμη και πάνω από 3.000%. Χρειάστηκε ορισμένες φορές να επανεξετάσουν τα στοιχεία διερευνώντας αν υπήρχε λάθος. Δυστυχώς όμως τα δεδομένα ήταν ακριβή.

Οι μεγαλύτερες σπατάλες, με βάση τον μέσο όρο αύξησης των δαπανών και στα 26 νοσοκομεία, καταγράφηκαν στην κατηγορία «λοιπά είδη» (λειτουργικές δαπάνες εκτός μισθοδοσίας, όπως φύλαξη, καθαριότητα, πλύση ιματισμού, διανομή γευμάτων, εκπαίδευση, οδοιπορικά κ.λπ.) με μέσο όρο αύξησης 118,3%.

Ακολουθεί το ορθοπεδικό υλικό με 71,5%, τα αντιδραστήρια με 56,79%, τα φάρμακα με 46,81% και τέλος το υγειονομικό υλικό με 31,11%.

Οι πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις είναι:

1 Ο «Ευαγγελισμός» εμφανίζεται να έχει αυξήσει τις λειτουργικές του δαπάνες («λοιπά είδη») κατά 3.376,32% από το 2005 έως και το 2008. Το 2005, οπότε πιθανότατα δεν γινόταν καμία ουσιαστική καταγραφή των εξόδων, φαίνεται να δαπάνησε 708.000 ευρώ, το 2006 ξόδεψε 14,3 εκατ. ευρώ, το 2007 17,9 εκατ. ευρώ και το 2008 24,6 εκατ. ευρώ.

Στην αντίστοιχη κατηγορία των λειτουργικών εξόδων το Οφθαλμιατρείο παρουσιάζει μια αύξηση 991,25%, η «Παμμακάριστος» 587,6% και το «Ιπποκράτειο» 513,3%.

2 Στις αγορές ορθοπεδικού υλικού, ενώ θα περίμενε κανείς το κατ' εξοχήν νοσοκομείο ατυχημάτων ΚΑΤ να έχει τις μεγαλύτερες αυξήσεις, τελικά ο «Ευαγγελισμός» αποδεικνύεται πρωταθλητής, με αύξηση 136,9%. Το ίδιο και το ογκολογικό νοσοκομείο «Αγιος Σάββας», που παρουσιάζει αύξηση 127,5%.

3 Οι αυξήσεις στις αγορές αντιδραστηρίων προκαλούν επίσης εντύπωση, έστω κι αν θεωρήσει κανείς ότι στα δημόσια νοσοκομεία προστέθηκε ο μοριακός έλεγχος του αίματος. Ειδικότερα το νοσοκομείο «Αμαλία Φλέμινγκ» παρουσιάζει αύξηση 142,4%, το «Λαϊκό» 140,3%, το «Ανδρέας Συγγρός» 119,1% και το «Σωτηρία» 113%.

4 Τα φάρμακα, παρ' ότι θα εκτιμούσε κανείς πως αποτελούν το υπ' αριθμόν ένα κόστος για τα νοσοκομεία, δεν εμφανίζουν τεράστιες αυξήσεις, με κάποιες εξαιρέσεις βέβαια. Το Οφθαλμιατρείο αύξησε τις δαπάνες του για φαρμακευτικό υλικό κατά 1.170,1%, το «Ανδρέας Συγγρός» κατά 83%, το «Ιπποκράτειο» κατά 71,3% και το «Αγία Ολγα» κατά 66,2%.

5 Πιο πολλές ανάγκες ακόμη και από το μεγαλύτερο νοσοκομείο της χώρας φαίνεται πως έχει το μικρό νοσοκομείο «Αγία Ολγα», αλλιώς πώς να εξηγήσει κανείς ότι αύξησε τις δαπάνες του για υγειονομικό υλικό κατά 115,8% σε σύγκριση με τον «Ευαγγελισμό», που παρουσιάζει 39,5%; Πολυέξοδος και ο «Αγιος Σάββας» με 72,63% και το «Λαϊκό» με 61,1%.

Οι διοικητές των νοσοκομείων σε πολλές περιπτώσεις εμφανίζονται να έχουν άγνοια για τις σπατάλες, είτε γιατί η καταχώριση των στοιχείων γινόταν από τις υπηρεσίες, είτε γιατί όλα μοιάζουν νομότυπα.

Ο πρώην διοικητής του «Ιπποκρατείου» Δ. Βανδώρος, που υπηρετούσε στο νοσοκομείο την επίμαχη περίοδο, εξηγεί: «Πρόκειται για αναντιστοιχία μεταξύ των τεσσάρων χρόνων, διότι φαίνεται πως προσμετρήθηκαν διαφορετικά υλικά. Σήμερα όμως δεν έχω πρόσβαση στα στοιχεία για να τα ελέγξω. Σε ό,τι αφορά τα φάρμακα, εκτιμώ πως αιτία είναι η αύξηση των τιμών τους και ιδίως η αύξηση των κυτταροστατικών φαρμάκων των καρκινοπαθών».

Η Αλεξάνδρα Δρε, διοικήτρια του Οφθαλμιατρείου, όπου καταγράφεται αύξηση πάνω από 1.170% στα φάρμακα και 991% στα «λοιπά είδη», αναφέρει: «Υπάρχει ένα ειδικό φάρμακο για συγκεκριμένες παθήσεις, το οποίο έχει υψηλή τιμή και χρησιμοποιείται και για πρόσθετες παθήσεις και το οποίο ξεκινήσαμε να το χορηγούμε. Ομως εισπράττουμε τα έξοδα από τα ασφαλιστικά ταμεία εφόσον ανταποκρινόμαστε σε όλα τα δικαιολογητικά που απαιτούνται. Σε ό,τι αφορά τα λειτουργικά έξοδα, αυξήθηκαν επειδή βρισκόμασταν σε μια ανακατασκευή και χρειαζόμασταν επιπρόσθετη φρούρηση, ενώ υπήρχε διασπορά διαφόρων τμημάτων του νοσοκομείου σε άλλα κτίρια».

Ο τότε διοικητής του «Σωτηρία», Γ. Μυλωνάκης, επισημαίνει για τις τεράστιες αυξήσεις στις αγορές των αντιδραστηρίων: «Είχε αυξηθεί η κίνηση στο νοσοκομείο, διότι είχαμε φτιάξει νέα εργαστήρια, με αποτέλεσμα να διπλασιαστεί ο φόρτος εργασίας. Το "Σωτηρία" ήταν τριτοκοσμικό το 2006 και πλέον είναι ανθρώπινο. Οφείλεται στην πραγματική αύξηση των πολιτών και των ασθενών που το επισκέπτονται».

Οι μεγάλες αυξήσεις στις δαπάνες των ορθοπεδικών ειδών στον «Αγιο Σάββα» οφείλονται κατά τον διοικητή του νοσοκομείου, Γ. Δημάρατο, σε νέα υλικά και μεθόδους που χρησιμοποιούνται στο νοσοκομείο, για καλύτερη παροχή υπηρεσιών λόγω της φύσης της αρρώστιας.

Αλλά ο ίδιος εντοπίζει λάθη στην καταγραφή των στοιχείων: «Το 2008 χρεώνονται όλα τα είδη που χορηγούνται στους ασθενείς και γι' αυτό διαφαίνεται μεγάλη αύξηση, ενώ το 2006 και το 2007 δεν περιλαμβάνονται όλα τα είδη».

Το μικρό νοσοκομείο «Ελπίς» εμφανίζει αύξηση 450% στα «λοιπά είδη». Ο τότε διοικητής, Κ. Ντακούλης, υπογραμμίζει: «Τη στιγμή που κάναμε αυτές τις αγορές ήταν όλες αιτιολογημένες. Ολα έγιναν νόμιμα και καμία απόφαση δεν πάρθηκε μόνο με την υπογραφή του διοικητού αλλά και με τις εγκρίσεις του Δ.Σ.».

Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

Τίτλος: «Σπατάλες στο Δημόσιο Σύστημα Υγείας».

Φορέας υλοποίησης: Κέντρο Μελετών Υπηρεσιών Υγείας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, συνεργαζόμενο με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας. Επικεφαλής: Γιάννης Τούντας, αν καθηγητής κοινωνικής ιατρικής και πρόεδρος της Παγκόσμιας Ενωσης Νοσοκομείων και Υπηρεσιών Προαγωγής Υγείας. Ομάδα μελέτης: Μαίρη Γείτονα, επίκουρος καθηγήτρια οικονομικών της υγείας, Κυριάκος Σουλιώτης, λέκτωρ πολιτικής υγείας, και η Ολγα Σίσκου, διδάκτωρ οργάνωσης και διοίκησης υπηρεσιών υγείας. Χρόνος και τόπος: Ολοκλήρωση της έρευνας, Μάρτιος 2010, περίοδος εξέτασης: 4 έτη, από 2005 έως και 2008. Η έρευνα έγινε σε 26 νοσοκομεία της Αττικής. «Εως και 30% οι μίζες στην προμήθεια υλικών»

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στη ΔΗΜΗΤΡΑ ΕΥΘΥΜΙΑΔΟΥ

Στη διαφθορά, τις υπερτιμολογήσεις, την κακοδιοίκηση αποδίδει ο καθηγητής Γ. Τούντας την αύξηση των νοσοκομειακών δαπανών. Ο καθηγητής κάνει λόγο για μίζες 30% στην προμήθεια υλικών και εισηγείται δραστικό επανασχεδιασμό του ΕΣΥ. (Γ. Τούντας, Αν. καθηγητής Κοινωνικής Ιατρικής Γ. Τούντας, Αν. καθηγητής Κοινωνικής Ιατρικής)

*Από τις μέχρι τώρα διαπιστώσεις σας, ποιες είναι οι βασικές αιτίες της σπατάλης, ειδικά στα δημόσια νοσοκομεία;

- Η κακοδιοίκηση, η αναχρονιστική διαχείριση, η διαφθορά και η κακή ιατρική. Δεν μπορεί το ΕΣΥ να διοικείται από το γραφείο του εκάστοτε υπουργού Υγείας, τα νοσοκομεία να μην έχουν επαρκή και αξιοκρατική διοίκηση, να μην εφαρμόζεται η μηχανοργάνωση και η σύγχρονη λογιστική διαχείριση, να μην ελέγχεται η ενδονοσοκομειακή κατανάλωση και οι γιατροί να λειτουργούν χωρίς πρωτόκολλα και διαδικασίες ποιοτικού ελέγχου. Υλικά, αναλώσιμα, βοηθήματα και φάρμακα καταναλώνονται ανεξέλεγκτα. Σημαντικές τους ποσότητες λήγουν και αχρηστεύονται, άλλες κλέπτονται και πουλιούνται ή αξιοποιούνται ιδιωτικά εκτός νοσοκομείων. Παράνομες ιδιωτικές ιατρικές πράξεις διενεργούνται εντός νοσοκομείου, ενώ από τα στοιχεία που έχουμε συλλέξει προκύπτουν απίστευτες υπερτιμολογήσεις λόγω χρεών και λόγω μιζών. Οι μίζες κυμαίνονται από 15 έως 30% της αξίας του υλικού, ιατρικές συσκευές είναι υπερτιμολογημένες μέχρι 300-500%, στα στεντ μειώθηκαν οι τιμές και αμέσως τριπλασιάστηκε ο αριθμός τους ανά αγγείο.

*Πώς εξηγείτε τις μεγάλες διακυμάνσεις που παρατηρούνται από χρόνο σε χρόνο και τις μεγάλες διαφορές από νοσοκομείο σε νοσοκομείο;

- Οι ετήσιες διακυμάνσεις οφείλονται στο γεγονός ότι πολλά τιμολόγια δεν καταχωρούνται εγκαίρως, με αποτέλεσμα να υπάρχει αθροιστική καταγραφή τους ανά μεγάλα χρονικά διαστήματα. Οι δε διαφορές ανά νοσοκομείο μπορούν να αποδοθούν εν μέρει στην αποτελεσματικότητα της κάθε διοίκησης ή στις ιδιαιτερότητες του κάθε νοσοκομείου, αλλά σίγουρα για ορισμένες περιπτώσεις χρειάζεται εισαγγελέας.

*Για την αντιμετώπιση της σπατάλης και της διαφθοράς στο ΕΣΥ, τι νομίζετε ότι πρέπει να γίνει;

- Το ΕΣΥ πρώτα απ' όλα πρέπει να μετατραπεί από αναχρονιστική δημόσια υπηρεσία σε σύγχρονο δημόσιο οργανισμό, με κεντρικά όργανα εθνικού σχεδιασμού, συντονισμού και αξιολόγησης, καθώς και με περιφερειακά όργανα αντίστοιχων αρμοδιοτήτων, όπως εξάλλου συμβαίνει σε όλα τα άλλα ευρωπαϊκά ΕΣΥ. Τα νοσοκομεία πρέπει να αποκτήσουν ισχυρή διοικητική αυτονομία, σύγχρονες μορφές διαχείρισης, άμεση υποστήριξη της διοίκησης, της οικονομικής και τεχνικής υπηρεσίας με εξειδικευμένα στελέχη, και νέους οργανισμούς, αφού προηγηθεί εθνικός σχεδιασμός-καταμερισμός μονάδων, κλινικών και εργαστηρίων.

*Σε τι θα μπορούσε να ωφελήσει ένας τέτοιος επανασχεδιασμός;

- Τα νοσοκομεία, καθώς και οι κλινικές και τα εργαστήριά τους, ιδρύθηκαν χωρίς σχεδιασμό και χωρίς να αντιστοιχούν στις ανάγκες της κάθε περιοχής ή περιφέρειας. Ετσι, αλλού υπάρχει υπερσυγκέντρωση και αλλού ανεπάρκεια, αλλού άδεια κρεβάτια και αλλού ουρές αναμονής. Ενας επανασχεδιασμός και νέοι οργανισμοί όχι μόνο θα έλυναν τα προβλήματα αυτά, αλλά θα εξοικονομούσαν και σημαντικούς ανθρώπινους και υλικούς πόρους. Και γιατί να μην πάμε και ένα βήμα παρά πέρα; Οπως είπε και ο πρωθυπουργός, να μετατρέψουμε την κρίση σε ευκαιρία. Γιατί να μη δρομολογήσουμε λοιπόν την κατάργηση των σημερινών νοσοκομείων στον άξονα της Βασιλίσσης Σοφίας («Αρεταίειο», «Αιγινήτειο», «Αλεξάνδρας», «Ιπποκράτειο») και να αξιοποιήσουμε την τεράστια ακίνητη αξία τους για την ανάπτυξη δύο μεγάλων πανεπιστημιακών νοσοκομείων («Αττικό» και «Λαϊκό»), με τη λειτουργία δύο αντίστοιχων τμημάτων της Ιατρικής Σχολής και για τη μετατροπή όλου του νοσοκομειακού συμπλέγματος Αμπελόκηπων-Μεσογείων σε ένα σύγχρονο πάρκο Υγείας και Πολιτισμού, στα χνάρια των εμπνευστών του «Ασκληπιείου Πάρκου», που είχε εγκρίνει το ΥΠΕΧΩΔΕ το 1995. Θα αλλάξει όψη η μισή Αθήνα.

*Σε ό,τι αφορά το σύστημα των νοσοκομειακών προμηθειών, τι προτείνετε;

- Το σημερινό σύστημα δεν λειτουργεί. Ούτε όμως και το προηγούμενο απέδωσε τα αναμενόμενα. Πιστεύω πως κάθε νοσοκομείο πρέπει να προγραμματίζει τις ετήσιες ανάγκες του. Η περιφέρεια πρέπει να οριοθετεί τις προδιαγραφές (ανοικτές) και να υλοποιεί τους αντίστοιχους διαγωνισμούς, χωρίς να αφαιρείται η δυνατότητα αυτή και από τα νοσοκομεία, εντός βέβαια του προγραμματισμού και του προϋπολογισμού. Κεντρικά, με ευθύνη του υπουργείου Υγείας, πρέπει να κωδικοποιούνται όλα τα είδη και να οριοθετούνται τιμές αναφοράς ή ανώτατες τιμές.

* Για τις φαρμακευτικές νοσοκομειακές δαπάνες τι μπορεί να γίνει;

- Τα φάρμακα στην Ελλάδα δεν είναι ιδιαίτερα ακριβά, πλην ορισμένων εξαιρέσεων. Ούτε πρέπει να μας φοβίζει μια λογική αύξηση της φαρμακευτικής δαπάνης, μια που τα νέα φάρμακα μπορεί να είναι πιο ακριβά, αλλά τα περισσότερα είναι πιο αποτελεσματικά, γεγονός που μειώνει το συνολικό κόστος της νόσου. Το πρόβλημα είναι ο ρυθμός αύξησης των δαπανών, κυρίως της κοινωνικής ασφάλισης, που οφείλεται στην ανεξέλεγκτη και καθοδηγούμενη συνταγογράφηση, στην έλλειψη κινήτρων για φθηνότερα φάρμακα και στην έλλειψη ενός σταθερού και σύγχρονου θεσμικού πλαισίου. Ειδικά για το νοσοκομείο, πρέπει να θεσπιστεί η νοσοκομειακή συσκευασία, να υπάρξει ειδική νοσοκομειακή τιμή, να διαμορφωθούν εσωτερικά συνταγολόγια, να διενεργείται τακτικός εσωτερικός έλεγχος στη βάση θεραπευτικών οδηγιών και πρωτοκόλλων και να αναβαθμιστεί η φαρμακευτική διεύθυνση του νοσοκομείου, προκειμένου να καταστεί συνυπεύθυνη, μαζί με την ιατρική υπηρεσία, για τη φαρμακευτική κατανάλωση.