Ένας πολύ trendy μύθος είναι εδώ και χρόνια η πανάκεια των ιδιωτικών πανεπιστημίων. Πώς η ίδρυσή τους θα φέρει ανταγωνισμό με τα υπόλοιπα και έτσι όλα θα πάνε πολύ καλύτερα, θα έχουμε ανάπτυξη, πλούτο, κλπ και ζήσαμε εμείς καλά και αυτοί καλύτερα.
Όπως όλοι οι μύθοι βέβαια και εδώ υπάρχουν ανακρίβειες, υπερβολές και πράγματα που δεν έχουν καμία απολύτως σχέση με την πραγματικότητα. Παρακάτω αναλύω συνοπτικά τα βασικά επιχειρήματα υπέρ της ίδρυσης ιδιωτικών πανεπιστημίων.
· «Θα υπάρξει ανταγωνισμός». Καλό αυτό, αλλά πώς ακριβώς θα γίνει δεν μας λέει κανείς. Με ποιους πόρους το δημόσιο πανεπιστήμιο χωρίς δίδακτρα θα ανταγωνίζεται ένα ιδιωτικό με δίδακτρα (φυσικά) πανεπιστήμιο; Και γιατί θα ανταγωνιστώ το ιδιωτικό; Ήδη δεν ανταγωνίζομαι τα υπόλοιπα τμήματα Οικονομικών Επιστημών στην Ελλάδα; Γιατί θα μου κάνει διαφορά; Στόχος μου είναι να είμαι ο καλύτερος σε ότι κάνω, παραγωγικός και αποτελεσματικός. Έτσι είναι η επιστήμη.
· «Τα ιδιωτικά πανεπιστήμιο υπάρχουν σε όλο τον κόσμο εκτός από την Ελλάδα».
Μεγάλη ανακρίβεια αυτή και μάλιστα είναι ιδιαίτερα ανακριβές στις χώρες που είναι πιο αναπτυγμένες και πιο γνωστές σε μας. Υπάρχουν μεν, αλλά είναι τελείως αποτυχημένα κατά κανόνα, με λίγους φοιτητές, κακό επίπεδο σπουδών, είναι γνωστά για αδιαφανείς επιλογές φοιτητών και καθηγητών, για οικονομικά και άλλα σκάνδαλα, για απονομές πτυχίων παράτυπα, για διαφθορά κλπ, με αποτέλεσμα να κλείνουν πολλά από αυτά είτε οικειοθελώς είτε από τις αρχές. Ας δούμε λοιπόν τι γίνεται στον κόσμο με στοιχεία και όχι τι ακούσαμε από τον διπλανό μας:
– Τα πανεπιστήμια στον Καναδά που έκανα εγώ τις μεταπτυχιακές και διδακτορικές σπουδές μου είναι όλα κρατικά. Τα μόνα ιδιωτικά είναι 2-3 πολύ μικρές σχολές τύπου επαγγελματικής κατάρτισης και τεχνικής σχολής.
– Στην Αυστρία τα ιδιωτικά αναγνωρίστηκαν πριν 15 χρόνια και παραμένουν λίγα, μικρά και πολύ χαμηλής ποιότητας.
– Στην Γαλλία είναι λίγα και ακόμα λιγότερα παρέχουν σοβαρές σπουδές.
– Στην Γερμανία υπάρχουν 83 ιδιωτικά πανεπιστήμια όπου σπουδάζει μόλις το 1% των Γερμανών φοιτητών! Σίγουρα δεν τα γνωρίζετε γιατί δεν είναι αξιόλογα και πολλά είτε κλείσανε είτε οδηγούνται σύντομα εκεί.
– Στην Ιρλανδία είναι πολύ λίγα και το ίδιο κακά με τις παραπάνω χώρες.
– Στην Ολλανδία τα κρατικά κυριαρχούν σαν αν μην υπάρχουν τα πολύ λίγα ιδιωτικά.
– Στην Πορτογαλία από το 1980 ακολουθήθηκε η «μαγική» συνταγή που προτείνουν και για την Ελλάδα. Ανοίξανε εκατοντάδες πανεπιστήμια και κλείσανε τα περισσότερα λόγω τραγικής ποιότητας και έλλειψης φοιτητών!
– Στην Ελβετία τα ιδιωτικά και δημόσια έχουν ελάχιστα δίδακτρα γιατί επιδοτούνται από το δημόσιο… άρα δεν είναι και τόσο ιδιωτικά…
– Μεγάλη Βρετανία: από τα 120 πανεπιστήμια εκεί που σπουδάζουν χιλιάδες ελληνόπουλα, μόνο 4 είναι ιδιωτικά και δεν θα τα ξέρετε γιατί απλά δεν είναι καλά πανεπιστήμια.
– Στη Αυστραλία υπάρχουν 2-3 ιδιωτικά πανεπιστήμια το ίδιο άγνωστα και κακά όπως στις παραπάνω χώρες.
– Στις ΗΠΑ υπάρχουν συνολικά 3500 πανεπιστήμια που από αυτά τα 100 είναι πολύ καλά και τα υπόλοιπα 3400 είναι από μέτρια έως πολύ χειρότερα από τα ελληνικά ΙΕΚ. Τα ιδιωτικά καλά πανεπιστήμια (Harvard, Yale, MIT) δεν είναι αυτό που εννοούμε στην Ελλάδα ιδιωτικά πανεπιστήμια γιατί:
– Δημιουργήθηκαν πριν 300-400 χρόνια πολύ πριν την νεότερη Ελλάδα.
– Έχουν endowments, δηλαδή περιουσιακά στοιχεία από δωρεές για την λειτουργία τους της τάξης των $20 – $30 δις δολαρίων (20% του ελληνικού ΑΕΠ).
– Δεν είναι κερδοσκοπικά και διοικούνται από επιτροπές με κριτήρια όχι ιδιωτικοοικονομικά (το ΜΙΤ πλέον δεν χρεώνει δίδακτρα στους νέους φοιτητές του).
– Δέχονται λίγους φοιτητές κάθε χρόνο: το Harvard φέτος δέχτηκε 1500 νέους φοιτητές δηλαδή το 0,0005% του πληθυσμού των ΗΠΑ. Αναλογικά για την Ελλάδα θα ήταν 50 φοιτητές ανά έτος σε όλο το πανεπιστήμιο και όλες τις σχολές.
Επί πλέον ας μην ξεχνάμε ότι τα δίδακτρά τους είναι της τάξης των €30,000 το χρόνο.
Τέλος, τα ιδιωτικά ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης υπάρχουν από πάντα στην Ελλάδα, είτε με τον τίτλο «εργαστήρια ελευθέρων σπουδών» είτε με τον πιο πρόσφατο «κολέγια».
Γιατί λοιπόν δεν γίνονται τόσο καλά όσο τα δημόσια; Πού είναι ο ανταγωνισμός; Γιατί δεν τα βοήθησε ο ανταγωνισμός που επικαλείται ο κάθε μη-σχετικός με το θέμα;
Γιατί τα παιδιά μας ταλαιπωρούνται και δίνουν εξετάσεις για να έρθουν στα δημόσια πανεπιστήμια; γιατί μετά την φοίτησή τους στα δημόσια συνεχίζουν μεταπτυχιακά στα καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου χωρίς πρόβλημα;
Γιατί τα ιδιωτικά περιορίζονται σε σπουδές στα οικονομικά, διοίκηση επιχειρήσεων, κλπ;
Γιατί ακόμα και αυτά που έχουν δεν πλησιάζουν καν το πολύ υψηλότερο επίπεδο των δημόσιων πανεπιστημίων;
Γιατί διδάσκουν στα ιδιωτικά κολέγια άνθρωποι χωρίς καν διδακτορικό τίτλο σπουδών και χωρίς ερευνητικό έργο;
Γιατί οι καθηγητές των δημόσιων πανεπιστημίων οι οποίοι κατά συντριπτική πλειοψηφία έχουν ολοκληρώσει μεταπτυχιακά και διδακτορικά σε ΗΠΑ, Καναδά, Ευρώπη και κατά τεκμήριο γνωρίζουν τον κλάδο άριστα δεν τα εγκαταλείπουν για να διδάξουν στα ιδιωτικά κολέγια;
Δεν νομίζω να είναι ο τίτλος «κολέγιο» αυτό που κρατά στην ανυπαρξία τα ιδιωτικά ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Το ΜΙΤ είναι “Massachusetts Institute of Technology”, ούτε καν πανεπιστήμιο, ούτε κολέγιο και είναι κορυφαίο στον κόσμο.
Η λύση είναι η διαρκής βελτίωσης της ποιότητας της δημόσιας πανεπιστημιακής εκπαίδευσης που χτίστηκε εδώ και δεκαετίας από τους φόρους των Ελλήνων, η στήριξή τους από το κράτος, την κοινωνία και τους καθηγητές.
Με λιγοστούς πόρους μετά την κρίση, χωρίς δίδακτρα και ελάχιστα μέσα κάνουν πολύ καλύτερη δουλειά από όλα τα ιδιωτικά πανεπιστήμια που ιδρύθηκαν με τους ίδιους ευκαιριακούς όρους και μύθους σε όλες τις παραπάνω χώρες. Και αυτό είναι δεδομένο βασισμένο στα δεδομένα και όχι στους μύθους.
*Ο κ. Περικλής Γκόγκας είναι επίκουρος καθηγητής Οικονομικής Ανάλυσης και Διεθνών Οικονομικών στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Θράκης. Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
