Η επίτευξη αυτών των στόχων θα οδηγούσε υποτίθεται στην απελευθέρωση των υγιών δυνάμεων του ανταγωνισμού, στην πραγματοποίηση παραγωγικών επενδύσεων, στην αύξηση της απασχόλησης και του πλούτου και επομένως και στην αύξηση της συνολικής ευημερίας. Μπορεί κάποιοι να γίνονταν πολύ πλούσιοι, οι πτωχοί όμως θα ξέφευγαν οριστικά από την ανέχεια. Τα πιστέψαμε λίγο-πολύ αυτά με την αδιάκοπη και ανηλεή πλύση εγκεφάλου που δεχθήκαμε από τα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης, τους στρατευμένους δημοσιογράφους και τους κρυφούς ή φανερούς, πράσινους ή μπλε, θιασώτες του νεοφιλελευθερισμού.

Στην πραγματικότητα εκείνο που επιδιώκονταν ήταν η διαρκής αύξηση της κερδοφορίας, με την διείσδυση σε νέες αγορές, καθότι οι υπάρχουσες είχαν κορεστεί. Και εκείνο που τελικά επιτεύχθηκε, σε συνδυασμό με τα απίστευτα κερδοσκοπικά παιγνίδια των χρηματαγορών και την μεταφορά κεφαλαίων από την πραγματική οικονομία στον τζόγο, ήταν μία πρωτοφανής κρίση στην Ελλάδα και σε ολόκληρο τον κόσμο: οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική.

Στην εποχή του μνημονίου 1 και του επικείμενου μνημονίου 2, ακούμε καθημερινά ότι δεν χρειάζεται το δημόσιο, ότι είναι αντιπαραγωγικό, ότι συνιστά εμπόδιο στην υγιή επιχειρηματικότητα, ότι είναι διεφθαρμένο και αδηφάγο και άρα ότι αποτελεί πηγή διαρκούς δημιουργίας χρεών που θα μας οδηγήσουν εν τέλει στην χρεοκοπία και σε συνθήκες διαβίωσης 30 χρόνων πίσω. Επομένως πρέπει να εκμηδενιστεί. Ξεχνούν όμως να μας πουν ότι η διαφθορά, η αναξιοκρατία, η χαμηλή παραγωγικότητα, η ανισότητα στους μισθούς και η ανυπαρξία κοινωνικών ελέγχων είναι αποτελέσματα της εξάρτησης του δημοσίου από τα κομματικά συμφέροντα και τις παντός είδους πελατειακές σχέσεις που έχουν δημιουργηθεί προκειμένου οι κυβερνώντες, ΠΑΣΟΚ και Ν. Δημοκρατία, να αναπαράγουν την εξουσία τους. Ξεχνούν να μας πουν ότι το δημόσιο πολλές φορές λειτουργεί ως προστάτης και τροφοδότης κερδών μεγάλων ιδιωτικών συμφερόντων. Για παράδειγμα, τα έργα οδοποιίας κοστίζουν στην Ελλάδα 4 με 5 φορές περισσότερο από τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες με παρόμοιο μορφολογικό ανάγλυφο και τα ιδιωτικά ιατρικά κέντρα ξεφυτρώνουν σαν μανιτάρια γύρω από τα δημόσια νοσοκομεία.

Πρέπει να πούμε το αυτονόητο, αλλά επιμελώς αποσιωπημένο από τα ΜΜΕ. Η κοινωνία έχει ανάγκες που, αν δεν καλυφθούν από το δημόσιο, δεν πρόκειται να καλυφθούν ποτέ. Είναι πασιφανές ότι όπου γίνονται ιδιωτικές επενδύσεις στο χώρο που πριν ανήκε στον στενό δημόσιο τομέα, δημιουργούνται συνθήκες κερδοφορίας που κατά κανόνα αποβαίνουν σε βάρος του δημοσίου συμφέροντος.

Αλλά πως δημιουργείται ένας δημόσιος πυλώνας, όχι τύποις, όπως είναι σήμερα στην Ελλάδα, αλλά ουσία. Ακριβώς με εκείνα που θα μπορούσε να κάνει, ή έστω να δρομολογήσει, η «Σοσιαλιστική» μας Κυβέρνηση. Δηλαδή, πρώτα και κύρια, με την ανεξαρτησία της λειτουργίας του από κρατικές και κομματικές παρεμβάσεις, με την διαπαιδαγώγηση και εκπαίδευση του προσωπικού αναφορικά με την κοινωνική τους ευθύνη, με την εμπέδωση της αξιοκρατίας σε όλα τα επίπεδα, με την αποκέντρωση στο κατώτερο δυνατό επίπεδο, με την ανακατανομή του προσωπικού από δραστηριότητες άχρηστες σε δραστηριότητες χρήσιμες, με μισθούς που να ανταποκρίνονται στα προσόντα τις δεξιότητες, τις συνθήκες δουλειάς και το μέγεθος της ευθύνης και όχι με επιδόματα απόρροια πελατειακών εξυπηρετήσεων. Με κοινωνικό έλεγχο και κοινωνική λογοδοσία με βάση δείκτες κοινωνικής αποτελεσματικότητας.

Ένα τέτοιο δημόσιο θα μπορούσε να αποτελέσει μοχλό ανάπτυξης και όχι εμπόδιο, όπως οι σημερινοί ταλιμπάν του νεοφιλελευθερισμού διατείνονται, και θα μπορούσε να καλύψει όχι μόνο βασικές ανάγκες (παιδεία, υγεία, κοινωνική πρόνοια, περιβάλλον, ασφάλεια κ.λπ.) αλλά και να συνδράμει τα μέγιστα στην ανάδειξη ότι καλύτερου διαθέτουμε, με την αλλαγή του παραγωγικού προτύπου από προϊόντα έντασης εργασίας σε προϊόντα έντασης γνώσης, επειδή η διάρθρωση της ελληνικής οικονομίας με τις πολύ μικρές επιχειρήσεις κάτι τέτοιο δεν το επιτρέπει. Ένα τέτοιο δημόσιο θα μπορούσε να θέσει και να επιβάλλει τους όρους και τις προϋποθέσεις, ώστε οι επιχειρήσεις να παρεμβαίνουν στην αγορά με συναίσθηση κοινωνικής ευθύνης αναφορικά με τις υποχρεώσεις τους απέναντι στο κράτος, την εργασία και το περιβάλλον. Συνεπώς το πρόβλημα δεν είναι ο αριθμός των απασχολούμενων, ούτε η μισθοδοτική δαπάνη, ούτε το κόστος του δημοσίου (όλα κάτω ή κοντά στους αντίστοιχους κοινοτικούς μέσους όρους). Το πρόβλημα είναι η χαμηλή κοινωνική του αποτελεσματικότητα που έχει, επιπλέον, ως άμεσο αποτέλεσμα τη διόγκωση των ιδιωτικών υπηρεσιών και άρα και την αντίστοιχη επιβάρυνση των μικρών και μεσαίων εισοδημάτων.

Αυτοί που αποστέρησαν τη χώρα από βασικά αναπτυξιακά εργαλεία (κτηματολόγια, δασολόγια, χωροταξικά σχέδια, ερευνητικά κέντρα κ.ά.), αυτοί που ανέχθηκαν την παραοικονομία και τα σκάνδαλα, αυτοί που κατάντησαν το δημόσιο σε αυτό που είναι σήμερα και το απονομιμοποίησαν στη συνείδηση των πολιτών, είναι οι ίδιοι που έρχονται σήμερα να του δώσουν τη χαριστική βολή, ξεπουλώντας ότι απέμεινε: ΔΕΗ, ΟΤΕ, λιμάνια, αεροδρόμια, τράπεζες, οδικά δίκτυα, νερά, δημόσια γη. Όλα κερδοφόρα σήμερα ή με τεράστια εθνική σημασία. Η τροϊκανοί προσδοκούν σε 50 δις ευρώ. Εγχώριοι και ξένοι επενδυτές θα πληρώσουν το πολύ 35 (πιθανότατα τόσα θα εισπράξει η πολιτεία). Δεν λέει όμως κανείς τι θα πάρουν. Θα πάρουν 10 ή και 20 φορές περισσότερα. Διότι, όποια μέθοδος αποτίμησης και αν χρησιμοποιηθεί, μια επιχείρηση με κέρδη προ φόρων 800 εκ. ευρώ, με κυρίαρχη θέση στην αγορά, με τεχνογνωσία, εξοπλισμό και εγκαταστάσεις σε μεγάλο ποσοστό αποσβεσμένες, με χιλιάδες χιλιόμετρα δικτύων διανομής με 160.000 στέμματα γης στην κατοχή της, με ίδια κεφάλαια 6 δις και σημαντικά αποθέματα λιγνίτη, δεν μπορεί να αποτιμάται με τρέχουσες τιμές χρηματιστηρίου (περίπου 1,2 δις το μερίδιο του δημοσίου), πέρα από το ότι κάποια περιουσία δεν μπορεί να αποτιμηθεί. Υδροηλεκτρικά έργα, δηλαδή λίμνες και ποτάμια, και εν δυνάμει καλλιεργήσιμη γη ή δασικές εκτάσεις ανήκουν σε όλες τις γενιές και όχι μόνο στην καιροσκοπική δική μας! Πρόκειται για ληστεία.

Αναφερόμαστε στη ΔΕΗ, αλλά υπάρχουν και πολλές άλλες περιπτώσεις. Δεν έγιναν λογαριασμοί για το τι απέφεραν οι ιδιωτικοποιήσεις στη Ελλάδα τη δεκαετία 2000-2010. Ένα παράδειγμα, πάλι για τη ΔΕΗ. Τη συγκεκριμένη περίοδο, η επιχείρηση είχε κέρδη προ φόρων 4,5 δις, οι εισπράξεις του Ελληνικού Δημοσίου ήταν 3,15 δις, 1,4 δις. από την πώληση του 49%, 0,650 δις από μερίσματα και 1,1 δις από φόρους. Χάσαμε δηλαδή 1,35 δις και τη μισή περίπου ιδιοκτησία!!

Αλλά πέρα από το τι μπορεί να σημαίνει για την ελληνική κοινωνία η εκποίηση της δημόσιας περιουσίας και μάλιστα αντί πινακίου φακής, η πώληση της ΔΕΗ ειδικότερα σημαίνει: απώλεια του σημαντικότερου πυλώνα για την ενεργειακή πολιτική στο πλαίσιο ενός μακροχρόνου ενεργειακού σχεδιασμού, ενόψει μάλιστα και της κλιματικής αλλαγής, κάλυψη της μαύρης τρύπας του ασφαλιστικού της ΔΕΗ (περίπου 12 δις) από τα δημόσια ταμεία, δηλαδή από όλους μας, εκχώρηση σε ιδιώτες χιλιάδων στρεμμάτων αποκαταστημένων εδαφών, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα, αντί για την επιστροφή τους στην τοπική κοινωνία, όπως είναι η πάγια απαίτηση. (Σημ: για το ασφαλιστικό και τα εδάφη οι πρωτοκλασάτοι συνδικαλιστές της ΔΕΗ, που βγαίνουν τώρα αγανακτισμένοι στα κάγκελα, έχουν τεράστια ευθύνη και ως εκ τούτου ελάχιστη αξιοπιστία).

Υπάρχουν όμως και άλλα που άπτονται ζωτικών συμφερόντων της περιοχής και τα οποία η κοινωνία πρέπει να διεκδικήσει και να διασφαλίσει με νύχια και με δόντια. Κατά αρχήν, λογαριασμούς: αποτίμηση της ΔΕΗ σε πραγματική αξία για να ξέρουμε, αν τελικά ξεπουλήσουμε, το μέγεθος της απάτης, σκοπιμότητα και κόστος νέων εγκαταστάσεων με παράλληλη εξέταση εναλλακτικών λύσεων (π.χ. εκσυγχρονισμός υπαρχόντων), κόστος μετεγκαταστάσεων των οικισμών, κατάθεση μακροχρόνιου σχεδίου αναφορικά με την εκμετάλλευση των ορυχείων, την απόσυρση μονάδων ΑΗΣ και τις επενδύσεις σε ΑΠΕ. Έπειτα, αυτά που δικαιούται: ταχύτατη αποκατάσταση των εδαφών, ξεκαθάρισμα του ιδιοκτησιακού καθεστώτος της λίμνης Πολυφύτου, τριπλασιασμό του πόρου και απόδοση φόρου ορυκτών καυσίμων, παραγωγικές επενδύσεις και κίνητρα για πράσινες δραστηριότητες, εφόσον είναι πληττώμενη. Προφανώς κάποια από τα παραπάνω είναι βάρη που κανείς ιδιώτης δεν πρόκειται να αναλάβει.

Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η κερδοφόρος δραστηριότητα των μονάδων της ΔΕΗ στην περιοχή επιτρέπει την επιδότηση άλλων ζημιογόνων, ωστόσο απαραίτητων, δραστηριοτήτων (αγορά ρεύματος από ΑΠΕ, ηλεκτροδότηση νησιών κ.λπ.), με απλά λόγια τα κέρδη της ΔΕΗ παράγονται κυρίως εδώ και επομένως η τοπική κοινωνία (τοπική αυτοδιοίκηση, παραγωγικοί και επιστημονικοί φορείς, σύλλογοι και μεμονωμένοι πολίτες) έχει τη δύναμη να πει όχι στο ξεπούλημα και να απαιτήσει σχέδια, λογαριασμούς και αντισταθμιστικά οφέλη για την οικονομική και περιβαλλοντική υποβάθμιση,. Όσο για τους βουλευτές μας, τα περιθώρια εξαντλήθηκαν και δεν μπορούν πια να ακροβατούν στο χείλος του γκρεμού. Έχουν μία μόνο επιλογή, να καταψηφίσουν το μνημόνιο και να συνταχθούν με την κοινωνία. Ειδικότερα οι του ΠΑΣΟΚ πρέπει να σταματήσουν να στηρίζουν μια κυβέρνηση που δεν κάνει τίποτε άλλο από το να παρέχει γραμματειακή υποστήριξη στην τρόικα για την εφαρμογή μιας πολιτικής που μας οδηγεί «υπεύθυνα» στην καταστροφή. Ο κόσμος είναι στους δρόμους. Η προσφυγή στη λαϊκή ετυμηγορία είναι η μόνη ελπίδα σήμερα να αλλάξουν οι συσχετισμοί και να μπουν οι κόκκινες γραμμές ως αφετηρία για μία άλλη πολιτική. Το δημόσιο συμφέρον απαιτεί την προστασία και ανάδειξη των δημοσίων αγαθών, την προάσπιση των συμφερόντων των πολλών και τη διαφύλαξη των δικαιωμάτων των επόμενων γενεών. Το θέμα δεν είναι αν οι ντόπιοι και ξένοι Δασκαλόπουλοι θα μας αγοράσουν με δρχ. ή ευρώ. Το θέμα είναι αν θα τους το επιτρέψουμε.

Ν.Ε. του ΣΥΝ N. ΚΟΖΑΝΗΣ