φορτισμένοι, θυμωμένοι ή χαρούμενοι. Ενίοτε μιλάμε και όταν δεν έχουμε τίποτα άλλο να κάνουμε. Βρέχει-χιονίζει κάτι θα πούμε. Συγκρίνοντας με άλλους λαούς πιάνουμε πάτο μπροστά στους Ιταλούς και τους Ισπανούς. Εκεί είμαστε πρώτη δημοτικού με μέσον. Ίσα-ίσα προλαβαίνουμε να πούμε ένα ναι ή ένα όχι. Στην Ευρώπη πολύ συχνά γίνεται αυτή η σύγκριση εις βάρος μας. Δεν μας κάνει κομπλεξικού, απλώς δεν φτουράμε.

Πολλά χρόνια ζήσαμε στο ψέμα της πνευματικής και πολιτιστικής μας υπεροχής. Και ας μιλάνε οι άλλοι περισσότερο από εμάς, δεν μας ενοχλεί. Εκεί που χάλασε λίγο η σούπα ήταν όταν η κρίση ήρθε και κατσικώθηκε στην αυλή μας. Όταν η πείνα άρχισε να θερίζει τους ανήμπορους και τους αδύναμους. Όταν ο αριθμός των ανέργων μας ξεπέρασε τα δύο εκατομμύρια αρχίσαμε να εστιάζουμε την προσοχή μας στο τι φταίει και στο γιατί εμείς; Η μοίρα μας η κακή; Το μαύρο ριζικό μας; Η μάνα μας ή η πεθερά μας; Βρήκαμε εύκολη δικαιολογία. Μικρή χώρα, μικρός λαός. Μεγάλοι εχθροί. Δυνατοί και κακοί εχθροί. Ο τελευταίος που φέρνει ευθύνη για την κακή μας πορεία είμαστε εμείς. Πώς γίνεται να είμαστε πάντα έξυπνοι, ωραίοι και μάγκες αλλά σε ότι αφορά το μέλλον μας μικροί και ανίδεοι; Γιατί δεν αντιδράσαμε;

Θυμώνω όταν ρωτώντας πέντε Έλληνες γιατί έχουμε φτάσει στο μαύρο χάλι, εμείς και η χώρα μας, οι τέσσερις, σαν να είναι μικρά παιδάκια, θα απαντήσουνε ότι μας την έχουνε φέρει άλλοι. Οι ξένοι μας έχουνε φέρει όλα τα δεινά; Κανένας ντόπιος δεν έχει βάλει το χεράκι του; Εσύ δεν έχεις μερίδιο ευθύνης; Αυτό στην ψυχιατρική ονομάζεται μετατόπιση ευθυνών. Πάντα άλλοι μας φταίνε; Η μοιρολατρία μας χαρακτηρίζει και ουδεμία σχέση έχει με το πνευματικό επίπεδο ή με την οικονομική μας κατάσταση. Καθόμαστε και αναλύουμε συστηματικά και μεθοδικά. Βγάζουμε συμπεράσματα και επιρρίπτουμε ευθύνες. Στους άλλους και ποτέ σε εμάς. Το ότι αφεθήκαμε και μας πήρε το κύμα (επιπλεύσαμε με τους φελλούς) ή προτιμήσαμε να πάμε με τον όχλο δεν αποτελεί δικό μας λάθος; Το ότι μπήκαμε οικειοθελώς στο μαντρί δεν αποτελεί είδηση! Τυφλοί ήμασταν και δεν βλέπαμε πού πάει το πράγμα με τους «φίλους» μας; Κουφοί ήμασταν και δεν ακούγαμε τι γίνεται στη γειτονιά μας και σε άλλους λαούς που είχαν υποστεί τους ίδιους χειρισμούς «σωτηρίας»; Μουγκοί ήμασταν και δεν φωνάξαμε όταν μας την έφερναν μπαμπέσικα; Δεν αντισταθήκαμε εγκαίρως στο λάθος και το άδικο αλλά το «συγχωρούμε» στον εαυτό μας επειδή τον αγαπάμε και τον προστατεύουμε; Οι αποφάσεις που παίρνεις δεν βαραίνουν τους ώμους και τη συνείδησή σου; Η αυτοκριτική θα σου δώσει την σωστή διάσταση των πραγμάτων. Η τιμωρία πρέπει να πέσει πριν από όλα στους πραγματικούς και μετά στους διπλανούς υπαίτιους. Τη μοίρα σου την καθορίζεις ο ίδιος και την πολεμάς. Ενηλικιώθηκες και αναλαμβάνεις ευθύνες και υποχρεώσεις. Κράτα γερά και μην αφήνεις κανέναν άλλον να αποφασίσει για σένα!